(ok. 315-386)
– Doktor Kościoła; obdarzony tytułem Katechety patriarcha Jerozolimy (od 348). Urodził się w rodzinie chrześcijańskiej, która oparła się prześladowaniom. We wczesnej młodości przebywał w jednym z klasztorów Palestyny. święcenia kapłańskie otrzymał od biskupa Jerozolimy św. ➞ Maksyma, po którego śmierci (348) wybrany został jego następcą. (Wybór na stolicę jerozolimską musiał zostać zatwierdzony przez synod w Konstantynopolu, cesarza i papieża). Początek władzy biskupiej św. C. przypada na okres względnego spokoju zewnętrznego; istniały natomiast groźby rozbicia wewnętrznego Kościoła przez różnorakie, coraz liczniej powstające sekty. Przypisywano św. C. związki z *arianami (gł. z powodu niejasności dotyczących jego wyboru na stolicę biskupią), co nie znajduje jednak żadnego potwierdzenia. Św. C. był trzykrotnie skazywany na wygnanie przez ariańskich cesarzy. W 351 r. przez Konstancjusza (za namową ariańskiego metropolity Cezarei Palestyńskiej, Akcjusza) został zesłany do Tarsu. Po 8 latach przebywania w rodzinnym mieście św. ➞ Pawła Apostoła, gdy synod w Seleucji potępił arianizm, C. powrócił do Jerozolimy. Po niespełna roku został wygnany ponownie. Tym razem na krótko, gdyż nowy cesarz, Julian Apostata, zezwolił mu rychło na powrót. Przez 19 lat budował C. jedność Kościoła w Jerozolimie i zasynął na całym chrześcijańskim Wschodzie jako gorliwy obrońca wiary. W tym czasie powstała też większość jego dzieł. Zachowały się 23 katechezy, podzielone na 2 części: dla katechumenów i dla ochrzczonych. Jest to najprawdopodobniej pierwszy systematyczny wykład nauki katolickiej. Dzieje biblijne i dzieje Chrystusa przedstawia C. jako dzieje zbawienia rodzaju ludzkiego. Od nawróconych żąda odmiany życia. (Do użytego przez C. terminu metanoea odwołał się Sobór Watykański II). Katechezy mistagogiczne, skierowane do neofitów, wyjaśniają sakramenty chrztu, bierzmowania i Eucharystii (jeden z pierwszych traktatów w dziejach nauki katolickiej na ten temat), przy czym krytyka współczesna skłonna jest przypisywać ich autorstwo następcy św. C., biskupowi Janowi. Za panowania cesarza Walensa i jego następcy Walentyniana św. C. znów został zmuszony do opuszczenia Jerozolimy (ok. 378). Uczestniczył w Soborze Konstantynopolskim I w r. 381, na którym wyniesiono biskupa Konstantynopola na pierwsze miejsce w Kościele Wschodnim (w aktach soboru C. określony jest jako występujący przeciw *arianom). Zmarł na wygnaniu 18 marca i dzień ten wyznaczył jako pamiątkę świętego papież Leon XIII, który także ogłosił C. Doktorem Kościoła.