(826 lub 828-869)
– Apostoł Słowian, zw. Filozofem, brat św. ➞ Metodego, który towarzyszył mu podróżach misyjnych. Urodził się w macedońskiej Tesalonice (słowiański Sołuń, ob. greckie Saloniki) jako najmłodszy z 8 braci w pobożnej rodzinie wysokiego urzędnika wojskowego, Leona. Nie skończył jeszcze 15 lat, gdy wieści o jego wybitnych uzdolnieniach dotarły do Konstantynopola. Został tam towarzyszem nauki syna cesarza Michała III Pijaka. Pod kierunkiem m.in. Focjusza (byłego patriarchy Konstantynopola) studiował literaturę antyczną, filozofię, retorykę, matematykę, astronomię i muzykę. Zrezygnował z kariery urzędniczej i dość wcześnie przyjął święcenia oraz stanowisko bibliotekarza przy kościele Hagia Sophia. Wkrótce oddalił się do jednego z klasztorów nad Bosforem. Odszukano go po sześciu miesiącach i poproszono o objęcie katedry filozofii greckiej i chrześcijańskiej w wyższej szkole cesarskiej (wtedy to zyskał przydomek „Filozof”). Po niedługim czasie udał się (ok. 855) do klasztoru na górze Olimp w Bitynii, gdzie przebywał już jego najstarszy brat – Metody. Stąd obaj bracia wyruszyli (ok. 858) na żądanie cesarza Michała w misji do kraju Chazarów. Najprawdopodobniej chodziło o rozstrzygnięcie sporów religijnych, zaistniałych tam miedzy chrześcijanami, żydami i muzułmanami (przygotowując się do wykonania zadania C.-K. nauczył się jęz. hebrajskiego i syryjskiego). Po drodze, w Chersonezie, misjonarze odnaleźli domniemane relikwie papieża św. ➞ Klemensa Rzymskiego. W trakcie pobytu u Chazarów (860/861) prawdopodobnie ochrzcili 200 osób. Po powrocie do Konstantynopola C.-K. napisał, być może, relację z pobytu u Chazarów i trzy dziełka o relikwiach św. Klemensa (orginały nie zachowały się). W tym czasie przybyło poselstwo od księcia wielkomorawskiego Rościsława z prośbą o misjonarzy znających język słowiański. Cesarz powierzył misję braciom (którzy od dziecka znali język Bułgarów, zamieszkujących okolice Tesaloniki), a na jej czele postawił C.-K. Około roku 863 bracia wyruszyli na Morawy. Przebywali tam na pewno ponad rok (według niektórych wersji – blisko trzy lata). C.-K. przełożył Pismo Św. na jęz. staro-cerkiewno-słowiański i stworzył najstarsze pismo słowiańskie – głagolicę. Po zatargach z klerem bawarskim (Rościsław, wzywając misjonarzy z Konstantynopola, pragnął się zapewne uchronić przed ekspansją niemiecką) bracia zostali zmuszeni do opuszczenia Moraw. Przyjął ich słowiański władca Panonii (Węgry) – Kocel. Po upływie pół roku wyruszyli z grupą uczniów do Wenecji, aby uzyskać dla swych podopiecznych święcenia kapańskie. Kler łaciński (pod wpływem informacji od misjonarzy bawarskich) postawił im jednak zarzut, że samowolnie wprowadzili do liturgii język słowiański, co uznano niemal za herezję. Bracia wezwani zostali przez papieża św. ➞ Mikołaja I, przed którym ich oskarżono. Zanim dotarli do Rzymu – papież zmarł, a jego następca – Hadrian II przyjął ich bardzo życzliwie. Na jego polecenie uczniowie otrzymali święcenia kapłańskie, a słowiańskie księgi liturgiczne złożono uroczyście na ołtarzu w kościele NMP, zwanym Fatne. Konstanty wstąpił do jednego z greckich klasztorów w Rzymie, gdzie 50 dni przed śmiercią przyjął zakonne imię Cyryla. Powierzył bratu kontynuowanie misji wśród Słowian i zmarł 14 lutego. Pochowano go uroczyście w kościele św. Klemensa (którego relikwie bracia przywieźli do Rzymu). W 1974 r. papież Paweł VI przekazał relikwie św. C. Kościołowi prawosławnemu. Umieszczono je w nowej świątyni ku czci świętych Cyryla i Metodego w Salonikach. Kościół Zachodni czcił obu braci 7 lipca, a wschodni – 11 maja. Nowy kalendarz rzymski ustanowił pamiątkę obu świętych na 14 lutego (dzień śmierci Cyryla). 31 grudnia 1980 r. papież Jan Paweł II ogłosił ich współpatronami Europy, obok św. ➞ Benedykta (ogłoszonego patronem Europy przez Pawła VI). W Polsce kult obu braci występował szczególnie na Śląsku i w Małopolsce.