(ok. 305-384)
– papież; według jednych źródeł z pochodzenia był Hiszpanem, inni twierdzą, że Rzymianinem. Jego ojciec był kapłanem, może nawet biskupem (celibat nie był jeszcze wówczas powszechnie obowiązującą zasadą). W każdym razie jego rodzina była głęboko religijna, albowiem także jego siostra ➞ Irena czczona jest jako święta. W 366 roku Damazy został następcą papieża Liberiusza. Nowy papież nie miał jednoznacznego poparcia, wcześniej bowiem przez jakiś czas należał do zwolenników antypapieża Feliksa. Ostatecznie spór D. z kontrkandydatem Ursycynem na korzyść tego pierwszego rozstrzygnął cesarz. Osiemnastoletni pontyfikat Damazego zaznaczył się m.in. ciągłymi sporami z przedstawicielami rozmaitych sekt i błędowiercami, m.in. *donatystami, *nowacjanami, *arianami i schizmatyckimi biskupami. Na jego pontyfikat przypadł bowiem szczytowy rozwój tych herezji. D. sprzyjał m.in. zwołaniu dwóch synodów do Rzymu oraz soboru powszechnego do Konstantynopola w 381 roku, gdzie potępiono teologiczne błędy. W tych sporach konsekwentnie podnosił znaczenie i autorytet Stolicy Apostolskiej. W kilku listach skierowanych do biskupów Wschodu wyłożył doktrynę katolicką przeciwną herezjom. Sporo kłopotów przysporzyła papieżowi D. polityka wschodnia; Wschód był wówczas rozdwojony na skutek schizmy antiocheńskiej. D. nie doczekał jednak zakończenia negocjacji w głównym sporze w sprawie obsady biskupiej stolicy w Antiochii: zmarł 11 grudnia. W tym też dniu wspominany jest przez Kościół w liturgii. Jego relikwie znajdują się w kościele San Lorenzo in Damaso w Rzymie. W Polsce w kościele parafialnym w Gościkowie znajduje się część relikwii św. D., sprowadzonych w XVII wieku. D. zaliczany jest do wybitnych papieży średniowiecznego Kościoła. Przyczynił się m.in. do rozwoju nauk biblijnych przez mecenat sprawowany nad św. ➞ Hieronimem, który był przez jakiś czas sekretarzem papieskim. To na żądanie D. podjął się on rewizji dotychczasowych przekładów łacińskich Biblii i stworzenia jednolitego tekstu obowiązującego w całym Kościele. Przekład ten znany jest pod nazwą Wulgaty. Jego dzieło swe znaczenie zachowało do czasów dzisiejszych. D. znany jest ponadto z twórczości epigraficznej. Kiedy zainicjował prace nad odnowieniem i udostępnieniem rzymskich katakumb, przy tej okazji ułożył wiele inskrypcji, z których część przetrwała do naszych czasów. Na marmurze wyrył je Furius Dionisius Philocalus. W inskrypcjach przekazał sporo wiadomości historycznych dotyczących dziejów męczeństwa i kultu wielu świętych. Najważniejsze przedstawienia ikonograficzne D. to m.in. medalion na fresku z V wieku znajdującym się w bazylice św. Pawła za Murami w Rzymie; w szatach pontyfikalnych przedstawiony jest na miniaturze z XI wieku znajdującej się w klasztorze na Monte Cassino oraz na obrazie Berruguette’aw katedrze w Avili.21 Św. Damazy