(1003-66)
– syn Etelreda II i jego drugiej żony, Emmy z Normandii. Ojciec, nie umiejąc sprostać najazdom duńskim i nieporządkom w królestwie, schronił się w kraju ojczystym swej żony, zabierając ze sobą syna. W roku 1036 zginął, zamordowany z polecenia króla Haralda, brat E. – Alfred. Po śmierci drugiego brata E. objął tron (1042), witany z radością przez poddanych. Słynął już wówczas jako człowiek pobożny, hojny, sprawiedliwy i dobry. Nie były to jednak cechy najpotrzebniejsze w owych czasach władcy angielskiemu: nie potrafił powściągnąć ambicji możnowładców ani też zapewnić spokoju na granicach królestwa. Niechęć budziła też życzliwość króla wobec gości z kontynentu; na czele opozycji stanął teść E. – Godwin, hrabia Wessex, którego E. zmuszony był wypędzić z kraju. E. prowadził politykę opartą na ścisłych związkach z Rzymem, był także hojny wobec klasztorów i biskupstw; najważniejszą jego fundacją było odnowienie opactwa w Westminster – sławnej katedry, gdzie koronowano później królów Anglii i gdzie znajduje się grób E., zmarłego bezpotomnie 5 stycznia. Mnisi z Westminster otaczali E. czcią należną świętym, mimo że w kraju trwały zamieszki, spowodowane osadzeniem na tronie angielskim – wbrew testamentowi E. – nie normandzkiego księcia Wilhelma, ale Harolda, jednego z najpotężniejszych możnowładców, opozycyjnych wobec zmarłego króla. Kanonizował E. papież Aleksander III w roku 1161. Do końca XIV w. uważano go za patrona Anglii (później zastąpił go św. ➞ Jerzy). Średniowieczne wizerunki świętego najprawdopodobniej odpowiadają prawdzie historycznej. Pamiątkę – przypadającą na dies natalis – obchodzono 5 stycznia, jednak istnieje (i jest przestrzegana) inna data: 13 października, to jest dzień translacji relikwii św. E. do specjalnej, jemu poświęconej kaplicy za głównym ołtarzem w katedrze westminsterskiej. Sanktuarium to jest do dziś jednym z najważniejszych miejsc kultowych w Anglii; pochowano tu wielu monarchów angielskich oraz ludzi zasłużonych dla kraju. W Polsce kult E. jest nieznany, niemniej zachowało się jego imię w ludowych przysłowiach („Na Edwarda – jesień twarda”). Wyraźniej zaznacza się kult św. ➞ Edwarda męczennika.30 Św. Edward Wyznawca