zwana też Palatyńską
– jest postacią zrodzoną w wyobraźni pisarzy XVII-wiecznych, a także anonimowych twórców przekazów ludowych, powstałych znacznie wcześniej. Mimo że nie jest postacią historyczną, a jej kult nigdy nie został oficjalnie potwierdzony, konkuruje skutecznie w popularności ze swą wielką imienniczką, św. ➞ G. Paryską, „przejmując” do swego fikcyjnego życiorysu niektóre wątki z żywota patronki Paryża, której oddawano cześć także w stronach, z których miała się rzekomo wywodzić G. Brabancka. Osią legendy jest – mająca swe źródła m.in. w Księdze Daniela – historia żony, niesłusznie oskarżonej o wiarołomstwo i skazanej na śmierć lub wygnanie. Wątek ten był niezmiernie popularny w średniowieczu, nic więc dziwnego, że bohaterką tak właśnie skonstruowanej opowieści uczyniono żonę palatyna reńskiego, posądzoną przez męża o zdradę i wygnaną wraz z małym dzieckiem z pałacu. Miała się ona błąkać po okolicy, by wreszcie doznać cudownego ocalenia; równie cudownie udało się jej dowieść swej niewinności. Badacze przekazów średniowiecznych zauważają, że podłożem legendy o G. mogły być wydarzenia historyczne: tak właśnie oskarżono o wiarołomstwo i wygnano Marię Brabancką, żonę Ludwika II, księcia Bawarii; niestety, w rzeczywistości nie zaznała ona cudu ocalenia, tylko zmarła z głodu i wyczerpania. Wkrótce okazało się, że padła ofiarą intryg dworskich, wymierzonych w samego księcia, który, poznawszy prawdę, nigdy już nie zaznał spokoju. Cuda, jakich miała doświadczyć literacka bohaterka opowieści, G., wywodzą się zapewne z średniowiecznych mirakli – ogromnie popularnych od XIV w. opowiastek, w których ingerencja Matki Bożej ratuje bohaterów z najgorszych opresji. Cykl takich historii zawierał powstały w XIV w. we Francji zbiór Les Miracles de Notre Dame; znajdujemy w nim m.in. opowieści przypominające doskonale los wygnanej księżniczki. Dość istotną rolę odgrywa tu opis fundacji kościoła we Frauenkirch (ob. Nadrenia-Palatynat); tu – w podziemiach – znaleziono szczątki kobiety; jedni wiązali to odkrycie z kultem św. G. Paryskiej – inni znajdowali w nim potwierdzenie kultu bohaterki legendarnych przekazów. Do sławy G. przyczynił się francuski jezuita, R. Cerisiers, który w 1638 roku ogłosił powieść L’innocence reconue, stanowiącą dość romansową wersję średniowiecznych przekazów; w wersji niemieckojęzycznej legendę upowszechnił Marcin z Cochem. Później wielokrotnie wykorzystywano rozmaite wątki opowieści o G.; w każdym razie dzieje tej legendy stanowią przykład mieszania się w hagiografii rozmaitych elementów, w których zawarte są odwieczne tęsknoty i marzenia ludzkie.