(ok. 655-727)
– sześć zachowanych żywotów H. pozwala nam dość dokładnie przedstawić jego sylwetkę, a przede wszystkim dzieła, których dokonał. Z drugiej strony nie sposób nie zauważyć, że celem tych opisów nie była historyczna wierność, lecz pochwała postaci biskupa. H. urodził się na pograniczu dzisiejszej Belgii i Holandii w rodzinie szlacheckiej. W młodości korzystał dość często z nauk i porad św. ➞ Lamberta, biskupa Maastricht. Był żonaty i miał syna, św. Floryberta. Początkowo miał pełnić służbę rycerską na dworze Pepina z Heristal i dopiero po śmierci żony postanowił zostać kapłanem. Jedna z legend mówi o tym, iż nawrócenie H. nastąpiło pod wpływem otrzymania w czasie jednego z polowań wizji jelenia z krucyfiksem między rogami, przemawiającego doń o potrzebie oddania wszystkiego Chrystusowi. Ów legendarny wątek świadczy o wpisaniu w biografię H. elementów żywotu św. ➞ Eustachego; musiało to nastąpić nie później niż w XI stuleciu. Ok. 704 roku H. został biskupem w Maastricht (dzisiejsza Holandia) jako następca św. Lamberta. W roku 722 przeniósł swą stolicę biskupią do Liège (Belgia) wraz z relikwiami swego świętego nauczyciela. Wśród licznych zasług H. Martyrologium podkreśla jego misjonarskie zaangażowanie w szerzeniu wiary Chrystusowej wśród ludu zamieszkującego tereny Brabancji i Ardenów. H. zmarł 30 maja 727 roku w Liège. Pochowano go tamże, potem przeniesiono do Andage. W czasie rewolucji francuskiej relikwie wywieziono do Niemiec; zostały odnalezione w 1909 roku w Hettorf pod Düsseldorfem. Kult H. dotarł m.in. do Polski i na Wyspy Brytyjskie. Głównym jego ośrodkiem pozostaje Andage (dzisiejsze miasto St. Hubert). Wśród przejawów kultu można wymienić belgijskie zwyczaje ludowe, ustanowienie orderów ku czci świętego (XV w.) i zakładane licznie w krajach Beneluksu bractwa religijne pod jego patronatem. H. przez długie wieki czczony był jako patron myśliwych i – obecnie – leśników. Być może miało to związek ze wspomnianą na początku legendą. Wzywano go także w przypadkach wścieklizny, epilepsji i lunatyzmu, w chorobach psychicznych i nerwowych. Wspomnienie świętego przypada 3 listopada. W Polsce H. znany był głównie jako patron myśliwych i służb leśnych. W Miłocinie jeden z przedstawicieli rodu Lubomirskich wystawił w XVIII wieku piękną kaplicę jako wotum wdzięczności za ocalenie życia w spotkaniu z niedźwiedziem. Kult w Polsce pielęgnowały głównie środowiska rycerskie i dworskie uprawiające myślistwo. Z Zachodu przyjęto charakterystyczne formy kultu: msze wotywne w leśnych kaplicach, błogosławienie sprzętu myśliwskiego, broni i zwierzyny. Na licznych wizerunkach pojawia się jako biskup, mężczyzna w średnim wieku, z pastorałem i księgą w dłoni. Spotykamy również wizerunki, na których H jest młodym mężczyzną w stroju myśliwskim, z oszczepem i rogiem używanym do polowań w dłoniach. Indywidualnym atrybutem jest wspomniany już jeleń z krzyżem między rogami. Najstarszym zabytkiem jest rzeźba z ok. 1300 roku znajdująca się w St. Hubert. W sztuce polskiej spotykamy m.in. malowidło z 1676 roku, na którym H. ubrany w szaty biskupie otoczony jest przez adorujące go postaci (zabytek ten znajduje się w kaplicy H. przy kościele w Popowie Biskupim).30 Nawrócenie św. Huberta, Mistrz Życia Dziewicy