ojciec NMP (?-początek I w.?)
– jego imienia, podobnie jak imienia matki Bogarodzicy, nie znajdziemy w ewangeliach; o głównych źródłach, z których czerpiemy szczątkową wiedzę o nich, wspomnieliśmy omawiając postać św. ➞ Anny. O św. J. wiemy, nawet z apokryfów, jeszcze mniej. Podobno miał pochodzić ze znakomitej rodziny, wywodzącej się z Galilei. Do późnego wieku pozostawał bezdzietny, dopóki żarliwymi modlitwami, trwającym 40 dni postem i umartwieniem na pustyni nie wyprosił sobie córki, której nadano imię Miriam (Maria). Kiedy Maryja była młodą dziewczyną – zmarł. Wspomnieliśmy także o wątpliwościach dotyczących samego imienia J. i tego, czy to właśnie on był ojcem Maryi. Kult obojga rodziców NMP rozwijał się żywo od najdawniejszych czasów. Jego dowodami są m.in. kazania największych mężów w historii średniowiecznego Kościoła zarówno wschodniego, jak i zachodniego, m.in. św. Epifaniusza, św. ➞ Jana Damasceńskiego, św. ➞ Germana I, św. ➞ Fulberta z Chartres, św. ➞ Bernardyna Sieneńskiego. W liturgii imiona rodziców NMP pojawiły się na Zachodzie (najwcześniej w Neapolu) w X stuleciu; w roku 1378 papież Urban VI dopuścił ich święto w Anglii, zaś w 1522 papież Juliusz II rozszerzył ten kult na cały Kościół. Wkrótce jednak rygorystycznie przestrzegający warunku historyczności postaci świętych papież Paweł V zniósł ten kult (1568). Nie na długo, już bowiem w roku 1584 przywrócił go papież Grzegorz XIII, wyznaczając obchód dorocznej pamiątki na 26 lipca. Inaczej sprawę tę potraktował papież św. ➞ Pius X, polecając czcić św. J. w dniu 16 sierpnia, podnosząc to święto do rangi świąt Apostołów (1911). Warto przypomnieć, że wcześniej J. czczono na Wschodzie 8 lub 9 września, 20 listopada, 13 sierpnia, a na Zachodzie: 16 września lub 20 marca. Zreformowane w 1969 roku kalendarium liturgiczne wyznacza obowiązkowe wspomnienie św. Anny i św. J. w dniu 26 lipca. Relikwie obojga rodziców NMP zaginęły. Przechowywana w Kolonii relikwia głowy św. J. ma wątpliwą autentyczność.