(1902-75)
– urodził się w Barbastro (Hiszpania) 9 stycznia jako drugie z sześciorga dzieci w pobożnej rodzinie Józefa Escrivy i Marii Dolores Albás; stosunkowo wcześnie poznał okrucieństwo losu: w latach 1910-13 kolejno umierają trzy jego młodsze siostry, zaś w 1914 rodzina, prowadząca niewielkie przedsiębiorstwo, zostaje zrujnowana ekonomicznie; w następnym roku Escrivowie przeprowadzają się do Logro~no, gdzie ojciec znalazł zatrudnienie pozwalające na skromne utrzymanie całej rodziny. Po ukończeniu szkoły, Josemaría zaczyna studia w miejscowym seminarium, a w 1920 roku przenosi się do seminarium do Saragossy i wstępuje na Uniwersytet Papieski w celu uzupełnienia formacji kapłańskiej, a nieco później rozpoczyna także studia na wydziale prawa miejscowego uniwersytetu; w 1922 roku arcybiskup Saragossy mianuje go inspektorem seminarium. 28 marca 1925 r. Josemaría zostaje wyświęcony w kościele seminaryjnym św. Karola w Saragossie, a trzy dni później przeprowadza się do Perdiguery, maleńkiej wioski, gdzie został mianowany wikarym. Po dwóch latach przenosi się do Madrytu, aby tam doktoryzować się w prawie cywilnym; młody, pełen zapału ksiądz szybko dociera do ludzi z najróżniejszych środowisk, ze szczególnym oddaniem zaczyna zajmować się dziećmi, chorymi i najuboższymi z przedmieść Madrytu; udziela korepetycji, by utrzymać matkę i rodzeństwo. 2 października 1928 r. Josemaría uczestniczy w rekolekcjach i gdy rozmyśla nad doświadczeniami ostatnich lat, nagle rodzi się w nim pomysł stworzenia nowej drogi, która pomoże Kościołowi w pełnieniu misji ewangelizacyjnej: chodzi o uświęcanie codziennej pracy w świecie, bez zmiany stanu na duchowny; ten nowy ruch zostanie nazwany Opus Dei, „Dzieło Boże”. Wiążą się z nim ludzie z różnych warstw społecznych, zwłaszcza studenci; w 1933 r. zostaje otwarty dla nich specjalny ośrodek, gdyż Josemaría rozumie, że to świat nauki i kultury jest najważniejszy w procesie ewangelizacji całego społeczeństwa. W 1934 r. publikuje – wówczas pod tytułem Rozważania duchowe – pierwsze wydanie sławnej później Drogi (wydana została w sumie 372 razy w 44 językach i rozeszła się w czterech i pół milionach egzemplarzy). W 1936 roku w Hiszpanii wybucha wojna domowa i ze względu na nasilenie się w Madrycie prześladowań religijnych, byt Opus Dei jest mocno zagrożony, ale ksiądz Josemaría, pomimo grożącego mu niebezpieczeństwa, nie rezygnuje z pracy; w 1939 r. zaczyna na nowo rozwijać swą pracę apostolską, uaktywniając przede wszystkim młodych studentów i pracowników naukowych; w tym samym czasie rozchodzi się opinia o jego świętości, wielu biskupów prosi, by prowadził kursy rekolekcyjne dla kapłanów i świeckich z różnych organizacji katolickich; takie same prośby przychodzą do niego od przełożonych wielu zgromadzeń zakonnych. W 1941 roku umiera matka Josemaríi, na dodatek wokół jego osoby zaczynają narastać intrygi, podejrzenia i oskarżenia, że prowadzi w Kościele działalność niekanoniczną; na szczęście otrzymuje wsparcie ze strony biskupa Madrytu, Eijo y Garaya, który udziela pierwszej aprobaty kanonicznej dla Opus Dei. W 1943 r. wewnątrz Opus Dei rodzi się Stowarzyszenie Kapłańskie Świętego Krzyża, jego członkami mogą stawać się kapłani będący wcześniej świeckimi członkami Opus Dei; współpraca świeckich i duchownych jest jedną z najważniejszych cech ruchu; Kościół potwierdził ją w 1982 r., ostatecznie określając Opus Dei w terminach prawnych jako prałaturę personalną; 25 czerwca 1944 r. trzech inżynierów – m.in. Alvaro del Portillo, przyszły następca założyciela w kierowaniu Opus Dei – otrzymuje święcenia kapłańskie; od tego momentu Josemaría doprowadził do kapłaństwa prawie tysiąc świeckich członków Opus Dei. Stowarzyszenie Kapłańskie Świętego Krzyża – w pełnej zgodności z pasterzami kościołów lokalnych – proponuje kapłanom diecezjalnym i klerykom środki formacji duchowej; kapłani diecezjalni także tworzą część Stowarzyszenia Kapłańskiego Świętego Krzyża, przynależąc zarazem do kleru danej diecezji. W 1946 r. Josemaría przeprowadza się do Rzymu; 24 lutego 1947 r. papież Pius XII udziela Opus Dei decretum laudis, a 16 czerwca 1950 r. ostatecznej aprobaty. Od tej chwili do Opus Dei mogą być przyjmowani w charakterze współpracowników także niekatolicy, a nawet niechrześcijanie. Centralna siedziba Opus Dei zostaje przeniesiona do Rzymu; papieże Pius XII i Jan XXIII wielokrotnie wyrażają swe poważanie dla Opus Dei, papież Paweł VI nazywa je w 1964 r. „żywym wyrazem nieustającej młodości Kościoła”. Powstają rozmaite projekty: szkoły zawodowe, szkoły średnie, ośrodki doszkalające rolników, uniwersytety, szpitale i ośrodki pomocy medycznej itp., które są owocem zaangażowania zwykłych chrześcijan, pragnących z mentalnością świecką i profesjonalnie odpowiadać na konkretne potrzeby rodzące się w danym miejscu; są one dzięki temu otwarte dla wszystkich, bez względu na rasę, religię, stan społeczny, ponieważ ich wyraźna tożsamość chrześcijańska idzie w parze z głębokim szacunkiem dla wolności religijnej. Kiedy Jan XXIII zwołuje Sobór Watykański II, duch Opus Dei – powszechne powołanie do świętości, praca zawodowa jako środek uświęcania się i apostolstwa, wartość i granice wolności chrześcijanina w sprawach doczesnych, Msza święta jako rdzeń i centrum życia wewnętrznego – zyskują szczególne znaczenie. Josemaría spotyka się z licznymi Ojcami soboru i ekspertami, którzy widzą w nim autentycznego prekursora najistotniejszych nauk Soboru Watykańskiego II. W ostatnich latach swego życia założyciel Opus Dei rozpoczyna podróże katechetyczne po wielu krajach Europy i Ameryki Łacińskiej; 28 marca 1975 r. obchodzi złoty jubileusz kapłaństwa; trzy miesiące później, 26 czerwca umiera na zawał w swoim gabinecie; w chwili jego śmierci Opus Dei jest już obecne na pięciu kontynentach, liczy ponad 60 tysięcy wiernych z osiemdziesięciu narodowości; napisane przez Josemaríę książki (Droga, Różaniec święty, Rozmowy z prałatem Escrivá, To Chrystus przechodzi, Przyjaciele Boga, Kochać Kościół, Droga krzyżowa, Bruzda, Kuźnia) opublikowano w milionach egzemplarzy. Beatyfikacji założyciela Opus Dei dokonał 17 maja 1992 r. w Rzymie papież Jan Paweł II; ten sam papież kanonizował go 6 października 2002. Wspomnienie – w dies natalis.