papież (?-ok. 97)
– to trzeci z kolei następca św. Piotra w Kościele. Zachowały się wiarygodne źródła na temat tej postaci. Autorami przekazów są m.in. święci ➞ Ireneusz i ➞ Hieronim oraz historycy Euzebiusz i Tertulian. A jednak, jak w przypadku wielu innych świętych, dzieje kultu wymieszały fakty historyczne z legendarnymi. Według niektórych źródeł K. miał pochodzić z rodziny niewolniczej i zostać wyzwolonym z tego stanu. Z wdzięczności przybrał imię swego pana. Z kolei sam K. w liście do wiernych w Koryncie przyznaje, że urodził się w Wiecznym Mieście, lecz w rodzinie żydowskiej, w związku z czym niektórzy próbowali utożsamiać K. z konsulem rzymskim, Tytusem Flawiuszem Klemensem. Dzisiaj zgodnie odrzuca się tę wersję życiorysu papieża. Z chrześcijaństwem zetknął się poprzez apostołów ➞ Piotra i ➞ Pawła, których znał osobiście – takie przynajmniej informacje podaje nam św. Ireneusz. Natomiast Orygenes i Hieronim zauważają, że K. jest wspominany jako współpracownik św. Pawła w Liście do Filipian (Fl 4,3). Współczesna egzegeza nie jest do końca pewna, czy tak rzeczywiście było. Tertulian, pisarz chrześcijański pierwszych wieków podaje, że K. otrzymał sakrę biskupią z rąk św. Piotra. Przyjmuje się, że głową Kościoła był w latach od ok. 88 do ok. 97. Niektórzy, począwszy od Euzebiusza, przesuwają czas panowania K. na lata 92-101. Księga Papieży (Liber Pontificarum), zawierająca m.in. opis poszczególnych pontyfikatów i najważniejszych decyzji papieskich podaje, że K. podzielił Rzym na 7 okręgów i w każdym z nich ustanowił notariusza, który zajmował się spisywaniem i przechowywaniem akt męczenników chrześcijańskich. Niezbyt jasne są okoliczności jego śmierci. Euzebiusz z Cezarei stwierdza tylko, że K. „przestał żyć”. Trudno więc jednoznacznie rozstrzygnąć, czy rzeczywiście chodzi o męczeństwo, jak przyjęto w liturgii Kościoła. Informacje bardziej szczegółowe na ten temat pochodzą dopiero z wieku V i późniejszych. Według niektórych z nich to cesarz Trajan zesłał K. na wygnanie na Krym i ciężkie roboty w kamieniołomach marmuru. Tam K. nie przerwał pracy ewangelizacyjnej. Zdołał nawet skupić wokół siebie grupę nowych chrześcijan. Według opisów miało tam dojść do cudu z wypłynięciem wody ze skały dzięki modlitwie K. Za owe „czary” K. miał zostać utopiony w Morzu Czarnym, co stało się ok. 97 roku. Ten opis śmierci historycy uznają jednak, przynajmniej częściowo, za legendę. Do rozwoju kultu postaci K. przyczynili się głównie Apostołowie Słowian: ➞ Cyryl i ➞ Metody. Oni to odnaleźli jego relikwie i przywieźli w roku 896 do Rzymu. Dziś wielu historyków uważa, że być może były to relikwie innego męczennika o tym samym imieniu. W każdym razie papież Hadrian II szczątki te, przywiezione z Krymu, przyjął z najwyższymi honorami i złożył w istniejącej już od przełomu V i VI w. bazylice św. K. Z XI wieku natomiast pochodzą freski na ścianach tej świątyni, przedstawiające sceny związane z przywiezieniem relikwii do Rzymu. Do naszych czasów zachował się napisany przez K. w roku 96 najstarszy dokument piśmiennictwa chrześcijańskiego – List do wiernych w Koryncie. K. w swym piśmie wzywał Koryntian do posłuszeństwa wobec kapłanów oraz ganił ich zaniedbania moralne. List składa się z dwóch części: pierwsza zawiera nauki i upomnienia ogólne, a druga dotyczy spraw lokalnego Kościoła w Koryncie. Dokument ten jest jednym z najważniejszych wczesnochrześcijańskich świadectw uznawania prymatu biskupa Rzymu w Kościele, zwłaszcza wschodnim. O napisanie pisma zwrócono się bowiem do K. w obliczu konfliktu ze Wschodem, mimo że żył jeszcze wtedy ostatni z apostołów – Jan. Papieżowi K. przypisywano autorstwo także wielu innych pism, jednak dziś tezy te są odrzucane. Chodzi tu m.in. o tzw. II List św. K. do Koryntian, dwa listy Do Panien traktujące o dziewictwie oraz tzw. Clementina. Zdaniem zdecydowanej większości historyków, K. nie był autorem tych tekstów. Pamiątka K. przypada 23 listopada. W Polsce kult K. znany jest od kilkuset lat. Szerzyli go zwłaszcza unici w południowowschodniej Polsce. Na Podkarpaciu istnieją kościoły, których patronem jest św. K.