(III w.)
– to jeden z najpopularniejszych świętych chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. W jego życiorysach bardzo skromne informacje historyczne przeplatają się z legendami i wytworami ludowego kultu. Wiadomo tylko, że K. zginął śmiercią męczeńską w połowie III wieku, za panowania cesarza Decjusza (249-51) na terenie dzisiejszej Turcji, skąd przypuszczalnie pochodził. Wiarygodne dokumenty na temat tej postaci zostały zniszczone przez Arabów i Turków; więcej informacji – nieraz sprzecznych ze sobą – przynoszą legendy. Jedna z najbardziej znanych opowieści, pochodząca z VI w. (spisana m.in. w Złotej Legendzie przez bł. Jakuba Voragine), mówi o K. jako olbrzymie, który pomagał ludziom, przenosząc ich przez rwący potok. Pierwotnie K. miał nosić imię Reprobus, czyli „Odrażający”, a to ze względu na niezwykle niekształtną głowę (ponoć podobną do głowy psiej); odznaczać się miał za to nadludzką siłą. Postanowił więc służyć najmocniejszemu panu. Zaciągnął się najpierw na służbę u pewnego magnata, lecz wkrótce spostrzegł, że ów lęka się szatana, jako kogoś mocniejszego. K. zapragnął tedy służyć szatanowi, lecz ten bał się z kolei imienia Jezusa. Tak K. przyjął chrzest i począł służyć Chrystusowi. Chrzest przywrócił mu ludzki wygląd. Osiedlił się więc K. nad Jordanem i pomagał przechodzić przez rzekę pielgrzymom spieszącym do Jerozolimy. W ten sposób pomógł m.in. Jezusowi: usłyszawszy pewnej nocy głos dziecka proszącego o przeniesienie, wziął je na ramiona. Na środku brodu poczuł niezmierny ciężar. Gdy spytał dziecka, kim ono jest, usłyszał: „Jam jest Jezus, Twój Zbawiciel. Dźwigając mnie, niesiesz cały świat”. Wtedy też Jezus zapowiedział K. śmierć męczeńską. Samo imię K. znaczy tyle, co „Niosący Chrystusa” – czyli Christoforos. W hagiografii K. uważany jest głównie za patrona podróżujących, zwłaszcza kierowców, przewodników, flisaków; wzywa się go w czasie burz i różnego rodzaju epidemii, bowiem od czasów średniowiecznych uchodzi za jednego z tzw. 14 Wspomożycieli. Motywy związane z przytoczoną legendą stały się też osnową ikonograficznych przedstawień świętego. Najczęściej spotykanym obrazem jest K. niosący Chrystusa na ramionach. Dniem wspomnienia jest 25 lipca. W wielu parafiach poświęca się wtedy nowe samochody i podobizny św. K. wożone potem w autach. Wizerunek świętego znajdował się dawniej w wielu kościołach, na wieżach obronnych i na domach; jako najciekawsze przykłady można wymienić krakowskie Krzysztofory i herb Wilna. Samo spojrzenie na ten wizerunek miało chronić w ciągu dnia od wszelkich niebezpieczeństw. Kult K. jest bardzo stary, już bowiem w połowie V wieku wyryto inskrypcję, świadczącą o istnieniu w Bitynii świątyni pod jego wezwaniem. Sam napis natomiast pochodzi z Nikomedii, stąd też prawdopodobnie w obu tych miejscach K. odbierał cześć szczególną. Być może takim miejscem było już w VII w. Taormina na Sycylii. Relikwie świętego znajdują się ponoć w Szibeniku na terenie Dalmacji.