król (1214-1270)
– był synem króla Francji Ludwika VIII. Urodził się 25 kwietnia w Poissy. Po śmierci ojca, mając niespełna 12 lat został, koronowany na króla. W jego imieniu rządy sprawowała matka, św. ➞ Blanka Kastylijska, córka króla Alfonsa IX. W 1234 roku ożenił się z córką hrabiego Prowansji, Małgorzatą. Za jego panowania nastąpił rozkwit gospodarczy państwa. Dzięki zręcznie prowadzonej polityce unikał konfliktów z cesarstwem, a nawet poprowadził w 1242 roku zwycięską kampanię przeciwko Anglii, odzyskując zajęte tereny północne. Dążąc do zaprowadzenia ładu w swoim państwie, zreformował administrację i sądownictwo oraz wprowadził parlament. Ponadto udoskonalił system monetarny i bił monety z napisem: Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat. Przyjmując ustalenia IV soboru laterańskiego zakazał pojedynków, prywatnych wojen, lichwy i prostytucji. Jako człowiek głęboko religijny założył wiele instytucji charytatywnych, często sam opatrywał chorych, rozdawał żywność najuboższym. Prowadził ascetyczny tryb życia, który prawdopodobnie stał się przyczyną poważnej choroby. Będąc niemal na łożu śmierci złożył ślubowanie, iż jeśli tylko odzyska zdrowie, wyruszy na krucjatę przeciwko Turkom i Saracenom, aby odbić z ich rąk Ziemię Świętą. Miała to być już szósta krucjata. Po raz pierwszy wyprawę taką zorganizowano w 1096 roku i trwała ona trzy lata. Przyniosła wyzwolenie Ziemi Świętej, utworzenie Królestwa Jerozolimy i łacińskiego patriarchatu. Było to jednak zwycięstwo przejściowe i w połowie XIII w. Jerozolima, Nazaret i Betlejem ponownie znajdowały się w rękach muzułmanów. W 1245 roku papież Innocenty IV zwołał do Lyonu sobór powszechny, na którym podjęto decyzję o kolejnej, szóstej wyprawie rycerstwa zachodnioeuropejskiego do Ziemi Świętej. Misję zorganizowania krucjaty powierzono L. Wraz z braćmi – Karolem i Robertem – wyruszył tedy w 1248 roku na czele 40-tysięcznego wojska ku Jerozolimie. Przez Cypr udał się do Egiptu i w czerwcu następnego roku zdobył Damiettę. Niestety, podczas marszu na Kair dostał się wraz z całą armią do niewoli. Po złożeniu okupu w wysokości 100 tysięcy grzywien srebra został uwolniony i na czele zaledwie 6 tysięcy żołnierzy powędrował do Palestyny, gdzie pozostawał do śmierci matki (1254), która pod jego nieobecność rządziła Francją. Powróciwszy do ojczyzny, zajął się reformowaniem swego państwa. Wciąż jednak myślał o dotrzymaniu ślubu złożonego w czasie choroby. Z koroną cierniową na głowie objeżdżał księstwa, odwiedzał możnowładcze posiadłości, słał listy do monarchów chrześcijańskiego świata. W 1267 roku podjął kolejną, siódmą już wyprawę krzyżową. Skierował się na Tunis, mając przy sobie trzech synów – Piotra, Tristana i Filipa. Brat króla, Karol Anjou (Andegaweński), ze swoim wojskiem miał się przyłączyć do głównych sił. Niestety, Karol odwlekał wymarsz; L. nie mógł już dłużej czekać, bowiem uczestników wyprawy dręczyły choroby, byli coraz bardziej zdemoralizowani. Armia króla zdobyła Kartaginę, lecz w obozie krzyżowców wybuchła epidemia tyfusu, która zabiła połowę wojska i w końcu samego monarchę, który dokonał żywota 25 sierpnia 1270 roku. Sukcesor tronu, który uniknął śmierci, Filip III, zawarł pokój z mahometanami i powrócił do ojczyzny ze zwłokami ojca. Potomni uznali L. za jednego z najdzielniejszych i prawdziwie chrześcijańskiego monarchę. W 1297 roku papież Bonifacy VIII wyniósł go do chwały ołtarzy. Relikwie pobożnego monarchy znajdowały się najpierw w słynnym opactwie Monreale koło Palermo (Sycylia), skąd w XIX w. przeniesiono je do katedry w Kartaginie. Pewną ich część ulokowano w katedrze św. Dionizego w Paryżu. L. jest patronem Francji; w kraju tym istnieją do dziś zgromadzenia żeńskie pod wezwaniem tego świętego; jako opiekun chorych dzieci bywa patronem szpitali pediatrycznych, m.in. w Krakowie. Wspomnienie – w dies natalis.114 Św. Ludwik, król francuski, wybierający się na krucjatę, Jan Matejko