(ok. 1094-1148)
– należy do grona mało znanych, ale ściągających uwagę badaczy historii średniowiecznego Kościoła, świętych irlandzkich (zwanych niekiedy iroszkockimi). Urodził się w Armagh w Irlandii; był synem lektora tamtejszej szkoły klasztornej. Nazywał się Maelmhaedhoc Ua Morgair, a po angielsku imię przyszłego świętego brzmiało Malachy; dalsze przekształcenia zmieniły je w Malachiasza. Kościół irlandzki przechodził wówczas gruntowną reformę, wracając do idei św. ➞ Kolumbana i św. ➞ Patryka. M., który w 1119 roku przyjął święcenia kapłańskie, zasłynął jako niestrudzony głosiciel ewangelii. Wkrótce jego sukcesy ściągnęły uwagę biskupa Lismore, Malchusa (Mael Jose) i M. znalazł się w jego najbliższym otoczeniu, by następnie objąć funkcję opata w klasztorze Bangor, gdzie mieszkało tam blisko 2 tysiące mnichów. Niestety, niewielu z nich potrafiło szerzyć ewangelię wśród ludu – większość była analfabetami. Ten stan rzeczy miały zmienić właśnie reformy. W 1123 roku M. został biskupem Connor, a trzy lata później założył opactwo w Kerry. Kiedy w 1129 roku zmarł prymas Kościoła irlandzkiego, Cellach, zaproponowano M., by objął opustoszały tron arcybiskupi w Armagh. Zapewne jakieś intrygi uniemożliwiły M. przyjęcie godności. Pozostał w Bangor do 1137 roku, kiedy zrezygnował na rzecz Gelazjusza (Gille Mac Liag) i objął biskupstwo w Down. Dwa lata poźniej episkopat Irlandii wysłał go do Rzymu, by prosił papieża Innocentego II o paliusze arcybiskupie. Niestety, po śmierci niestrudzonego Cellacha reforma kościelna w Irlandii utknęła, więc papież odmówił M. przekazania paliuszy, niemniej uczynił go swym legatem, odpowiedzialnym za dalsze dzieło przebudowy. Wracając, zatrzymał się M. w Clairvaux, gdzie poznał św. ➞ Bernarda, z którym serdecznie się zaprzyjaźnił. Efektem tej przyjaźni było wysłanie z Irlandii do siedziby Bernarda najlepszych uczniów M. Powróciwszy do kraju, zaczęli oni szerzyć znajomość reguły cysterskiej w Irlandii, co stało się zaczątkiem rzeczywistej odnowy życia monastycznego na wyspie (1142). M. przebywał także jakiś czas u kanoników augustiańskich w diecezji Arras, skąd przywiózł ich regułę, według której uformował kilka klasztorów w ojczyźnie. W 1148 roku ponownie wybrał się do papieża, ale do spotkania nie doszło, a M. zachorował, prawdopodobnie za zapalenie płuc i zmarł 1 lub 2 listopada w przyjaznym mu Clairvaux, gdzie też go pochowano. Św. Bernard powiada, że po śmierci M. przyprowadzono do jego zwłok chłopca, który miał „suchą rękę”. Skarga, przypominając tę opowieść pisze: „I wnet się ręce to stało, co umarłego od Elizeusza, gdy się kości jego dotknął, spotkało, i zdrów szedł do domu”. Skarga przytacza szereg innych cudów i czynów, jakie stały się dziełem M. za życia (m.in. nawrócenie kapłana, który nie uznawał zasady obecności Chrystusa w Eucharystii). Kanonizował M. już w 1190 roku papież Klemens III. Pamiątkę obchodzono na ogół 3 listopada, ze względu na przypadający 2 listopada Dzień Zaduszny; po reformie kalendarzowej 1969 roku datę tę przesunięto na właściwy dies natalis. M. przypisywane są liczne proroctwa: na temat papieży, dziejów Europy i chrześcijaństwa. Są one falsyfikatami i służyły w rozgrywkach stronnictw, starających się umieścić swoich kandydatów na tronie Stolicy Piotrowej, a także na tronach Hiszpanii, Irlandii, Anglii.