(III/IV w.)
– urodziła się w Antiochii pizydyjskiej (obecnie na terytorium Turcji), zapewne w rodzinie kapłana pogańskiego. Matka M. umarła wcześnie i dziewczynkę oddano piastunce, która okazała się chrześcijanką i tę wiarę zaszczepiła swej wychowanicy. Do męczeńskiej śmierci doprowadziły dwie okoliczności: pierwszą, wydaje się istotniejszą, było prześladowanie chrześcijan wzniecone przez cesarza Dioklecjana; drugą – na poły już legendarną – mogła być odrzucona miłość namiestnika rzymskiego. M. odmówiła mu ręki twierdząc, że jej oblubieńcem jest Chrystus. Warto zwrócić uwagę, że w podaniach tego typu dość często spotykamy łączenie elementów romansowych z czysto hagiograficznymi (np. żywot św. Barbary), co z jednej strony pozwalało silniej podkreślić cnotę czystości bohaterek tych legend, zderzającą się z brutalnością rzymskich urzędników – z drugiej, czyniło opowieść bardziej atrakcyjną dla czytelników (lub – częściej – słuchaczy). Hardą dziewczynę poddano torturom, a potem wtrącono do więzienia, gdzie podobno miał objawić się jej szatan w postaci smoka i zachęcać do uległości woli namiestnika. M. przegnała go znakiem krzyża. Obstawała nadal przy swej wierze i w końcu została ścięta w Antiochii. W średniowieczu należała do najbardziej popularnych i czczonych świętych, stąd też w ludowej pobożności stała się, podobnie jak św. Barbara i św. ➞ Katarzyna, królową. Na wielu obrazach występuje w koronie na głowie, na ogół ze smokiem i krzyżem w ręce. Jej kult szerzył się na Zachodzie za pośrednictwem krzyżowców, którzy zetknęli się z nim w Azji Mniejszej i na Wschodzie. Pamiątkę wyznaczono na 20 lipca. W Polsce jest blisko 70 świątyń ku jej czci (m.in. w Nowym Sączu, Ożarowie, Tomaszowie Mazowieckim, Tucholi, GolubiuDobrzyniu). Wspomnienie przypada na środek lata, stąd też z pogody w tym dniu wróży się aurę do końca tej pory roku; imię M. zawarte jest w nazwie drobnych kwiatów „margerytek”. Jest patronką Antiochii pizydyjskiej.5 Św. Małgorzata (III/IV w.), fragment ołtarza mistrza Wittingauera, ok. 1380 r.