(ok. 1046-93)
– mimo że jej los związany jest ze Szkocją, to urodziła się na Węgrzech jako córka Edmunda Ethelinga i Agaty (Algili), wywodzącej się z królewskiej rodziny Arpadów; jej wujem był św. ➞ Emeryk. Edmund Etheling zaś to potomek króla Anglii, Edmunda Żelaznobokiego, zamordowanego najprawdopodobniej z polecenia Kanuta II. Synowie zmarłego władcy zostali wysłani – rzekomo dla ich bezpieczeństwa – do Szwecji, gdzie mieli zostać po cichu zabici. Ostrzeżeni w porę, zdołali przedostać się do Polski, gdzie pomógł im Bolesław Chrobry. Polski król wysłał ich na Węgry, gdzie rzeczywiście mogli czuć się bezpieczni. Tam też przyszła na świat M. Mając 12 lat wyjechała do Anglii, gdzie rządy sprawował już św. ➞ Edward Wyznawca, jej stryjeczny dziadek; zamieszkała na jego dworze i pozostała tam do chwili śmierci władcy (1066). W tym samym roku, po zwycięstwie nad wojskami królewskimi pod Hastings, po tron Anglii sięgnął książę Normanów, Wilhelm Zdobywca i Edmund Etheling wraz z córką musiał szukać schronienia w Szkocji. Tam poślubił ją szkocki król Malcolm III (1070). Z tego bardzo szczęśliwego związku przyszło na świat ośmioro dzieci: sześciu synów i dwie córki. M. sama wychowywała swoje potomstwo, dbając o dostatek i spokój domowy w dwóch siedzibach: Edynburgu i Dumfermline. Zarazem poświęcała się modlitwie i pomocy najuboższym. Pomagał jej w tym uczony teolog i filozof, bł. Lafranck. Za jego namową przekonała męża do ufundowania kilku klasztorów, m.in. opactwa w Dumfermline. W 1093 roku w zasadzce nad rzeką Alne zginęli jej mąż i ukochany syn. Tego ciosu królowa nie przeżyła, ciężko zachorowała i zmarła kilka miesięcy później 16 listopada. Szczątki królowej złożono w 1250 roku w kościele opackim w Dumfermline (translacja). Jej syn, Dawid I, znacznie przysłużył się do upiększenia i rozbudowy tej świątyni. Do grobu M. podążały liczne pielgrzymki, póki w 1560 roku opactwa nie przejęli zwolennicy anglikanizmu. Zniszczeniu uległy wtedy relikwie świętej; ocalał jedynie relikwiarz z jej głową, pozostający na zamku w Edynburgu. Potem wywieziono go do Belgii, ale w 1793 roku został zniszczony w okresie rewolucji francuskiej. Drobne resztki relikwii otrzymał król Hiszpanii, Filip II, który umieścił je w zamku Escorial. Translację z 1250 roku uważa się za kanonizację M. i oficjalną zgodę na jej kult. W 1673 roku papież Klemens X ogłosił M. patronką Szkocji, a dwadzieścia lat później papież Innocenty XII rozszerzył kult na cały Kościół. Pamiątkę jej obchodzono do 1969 roku 10 czerwca, obecnie przypada ona w dniu narodzin dla nieba, czyli 16 listopada.6 Przybycie Małgorzaty Szkockiej do Queensferry, William Hole, 1899 r.