(ok. 1082-1134)
– urodził się w bogatej rodzinie hrabiowskiej von Gennep w Xanten (Nadrenia). Jego ojciec, Eribert von Gennep, pełnił urząd na dworze metropolity w Kolonii (Niemcy); matka miała na imię Advige. Od chłopięcych lat N. przygotowywał się do stanu duchownego. Przez jakiś czas przebywał na dworze arcybiskupa Kolonii, Fryderyka I, jak również u boku cesarza Henryka V. Kiedy monarcha zaproponował Norbertowi biskupstwo Cambrai, ten odmówił. Trzeba bowiem pamiętać, że cesarz toczył wówczas otwarty spór z papieżem Paschalisem II o inwestyturę, N. zaś nie chciał przyjąć tak wysokiej godności jako laik, a poza tym – bez zgody papieża. W roku 1115 podczas podróży znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie: omal nie poraził go piorun. To wydarzenie umocniło w N. chęć zostania mnichem, w związku z czym wstąpił do klasztoru w Siegburgu, gdzie rozpoczął ascetyczny tryb życia i otrzymał święcenia kapłańskie niższe z rąk arcybiskupa Kolonii. Od tego momentu rozpoczął pracę jako wędrowny kaznodzieja i wprowadzał reformy gregoriańskie w kapitule w Xanten. Ponieważ żądanie reform przysporzyło mu wielu wrogów w ówczesnej hierarchii, zrezygnował zarówno ze swego beneficjum, jak również z pokaźnego majątku. Jako kapłan wędrujący głosił Słowo Boże w Niemczech i północnej Francji. Udało mu się pozyskać wielu zwolenników, a nawet uczniów, lud zaś widział w nim proroka i cudotwórcę. Papież Gelazy II udzielił mu w St.Gilles zezwolenia na głoszenie kazań w całym Kościele. Ponieważ jednak jego misja przez wielu była krytykowana, udał się na synod do Reims (1119), by uzyskać od Kaliksta II potwierdzenie przywileju głoszenia kazań poza diecezją. Uzyskał ponadto od papieża zgodę na założenie własnego zgromadzenia. W roku 1120 osiadł wraz z uczniami w dolinie Prémontré, dając w 1121 roku początek nowemu zakonowi. Przyjmując regułę św. Augustyna, norbertanie (premonstratensi) wdziewali białą suknię; ich zasadą stało się łączenie życie kontemplacyjnego z czynem, obowiązków mniszych z powinnościami duszpasterskimi. W roku 1126 papież Honoriusz II zatwierdził zakon. N. w dalszym ciągu prowadził pracę misjonarską, a jednocześnie założył drugi ośrodek zakonny we Floreffe pod Namur. W roku 1126 wybrano go na arcybiskupa magdeburskiego. Ponieważ pragnął wprowadzić jednocześnie zbyt wiele reform, wybuchły jawne rozruchy, które zmusiły biskupa do ucieczki. W roku 1132 został mianowany kanclerzem cesarskim i udał się do Rzymu, by załatwić sprawy związane z osadzeniem na Stolicy Apostolskiej Innocentego II. Warto tu dodać, że Innocenty II ustanowił Norberta arcybiskupem Pomorza i Polski. Z powodu regresu chrześcijaństwa na ziemiach polskich po śmierci Bolesława Chrobrego, w 1052 roku metropolici magdeburscy wystarali się u papieży Benedykta IX i Leona IX o bullę zatwierdzającą ich zwierzchnictwo nad praktycznie nie istniejącą metropolią w Gnieźnie. Po zabiegach króla Bolesława Śmiałego i biskupa Stanisława, papież św. Grzegorz VII w 1075 roku przywrócił gnieźnieńską metropolię, niemniej metropolici magdeburscy nie zrezygnowali ze swych dawnych uprawnień. Nie inaczej postępował wobec Gniezna arcybiskup N., stąd też wkrótce stał się postacią nielubianą w Polsce. Często przeciwstawiano mu Ottona z Bambergi, który był przyjacielem młodego Kościoła polskiego. Patrząc dziś na te fakty bez emocji, trzeba mieć na uwadze fakt, że przecież N. był po prostu gorliwym zarządcą swej diecezji, a na dodatek zabiegał o wprowadzenie reform, których – jak mu się wydawało – osłabiony Kościół polski sam przeprowadzić nie zdoła. Uzyskał nawet bullę papieża Innocentego II ponownie znoszącą samodzielność diecezji gnieźnieńskiej i oddającą ją pod zwierzchność Magdeburga. Konsekwencji tej decyzji nie dożył: zmarł 6 czerwca 1134 roku w Magdeburgu, gdzie też został pochowany w norbertańskim kościele przyklasztornym. W XVI wieku, kiedy protestanci zaczęli zajmować kościoły katolickie, norbertanie przenieśli relikwie swego założyciela do Strachova koło Pragi, gdzie znajdują się do dziś, choć klasztor norbertański już nie istnieje. Jeszcze w 1626 roku ciało N. było zmumifikowane, bez śladów rozkładu. Papież Grzegorz XIII zatwierdził kult świętego w roku 1582, a na cały Kościół rozszerzył go w 1621 roku papież ➞ Grzegorz XV. Wspomnienie świętego wypada, zgodnie z obecnie obowiązującymi zasadami, 6 czerwca, czyli w dies natalis. Obecnie norbertanów jest na świecie ok. 1200; pierwotne opactwo w Prémontré nie istnieje (zachowało się tylko opactwo w Grimbergen koło Brukseli, założone jeszcze przez samego N.). Do Polski norbertanie przybyli już w 1126 roku, osiedlając się we Wsi Kościelnej pod Kaliszem. Z kolei norbertanki założyły swój pierwszy klasztor w Krakowie w 1150 roku; w nim żyła i zmarła bł. Bronisława. Obecnie na świecie jest ok. 160 norbertanek, z czego blisko połowa w Polsce (trzy domy). Zakon Kanoników Regularnych Ścisłej Obserwy – bo tak brzmiała pierwotnie nazwa zgromadzenia norbertanów – wyprzedził w swej surowej regule i uprawianiu „kaznodziejstwa wędrownego” powstanie zgromadzenia dominikańskiego. Widocznie epoka skłaniała duchownych tamtego okresu do misji, służących poszerzeniu i wzmocnieniu ekspansji Kościoła. W tym też kontekście trzeba dziś oceniać konflikty, w jakie nasz święty popadł z młodym Kościołem polskim, poszukującym swej tożsamości w uniwersalistycznym świecie ówczesnego chrześcijaństwa.