(1874-1936)
– urodził się 3 grudnia w Linares (Hiszpania) w solidnej katolickiej rodzinie; ponieważ wcześnie zapragnął zostać księdzem już jako piętnastolatek znalazł się w seminarium diecezjalnym w Jaén. Kłopoty finansowe sprawiły, że został przeniesiony do diecezji Guadix (Grenada), gdzie tamtejszy biskup zaoferował mu pomoc w nauce; święcenia kapłańskie otrzymał 17 kwietnia 1897. W 1900 roku otrzymał licencjat z teologii w Sewilli, a potem rozpoczął pracę kapłańską w okolicach Guadix, wśród biedaków zamieszkujących jaskinie w tamtejszych górach; zbudował szkołę dla dzieci i sale katechetyczne dla dorosłych. W 1906 r. na skutek nieporozumień musiał opuścić ten teren i przeniósł się do Asturii (Covadonga); wtedy też rozpoczął tworzenie systemu szkolnictwa dla najuboższych w Hiszpanii, publikując liczne teksty publicystyczne poświęcone sposobowi kształcenia nauczycieli i modelowi wychowawcy, który potrafiłby sprostać pracy z najbardziej zaniedbaną społecznie ludnością. W 1911 roku otworzył Akademię św. Teresy z Àvili i rozpoczął pracę nad założeniem Stowarzyszenia Terezjańskiego, zajmującego się duchowym przygotowaniem nauczycieli. W następnych latach włączył się w prace Apostolskiej Unii Księży Świeckich, tworząc nowe centra pedagogiczne i zakładając kilka pism specjalistycznych. Jego dziełem jest też otwarcie w 1914 roku w Madrycie pierwszej w Hiszpanii uczelni wyższej dla kobiet. Siedem lat później mianowano go kapelanem dworu królewskiego, wszedł także do rządowej organizacji zwalczającej analfabetyzm, niemniej jego nazwisko wiąże się głównie z sukcesami Stowarzyszenia Terezjańskiego, które otrzymało oficjalną papieską akceptację w 1924 roku i rozszerzyło obszar swojego działania m.in. na Włochy, a potem na Chile. Zginął 28 lutego w czasie prześladowań w Hiszpanii kleru katolickiego, niemal na samym początku zamieszek w Madrycie. Beatyfikował go (10 października 1993) i kanonizował (4 maja 2003 w czasie pielgrzymki do Hiszpanii) Jan Paweł II; wspomnienie liturgiczne – w dies natalis.