także Rafael
– dowiadujemy się o nim z Księgi Tobiasza, w której sam się przedstawia: „Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański” (Tb 12,15). Towarzyszył młodemu Tobiaszowi jako przewodnik w drodze z Niniwy do Persji, początkowo nosząc pospolite imię Azariasz. Nad rzeką Tygrys ratuje młodzieńca przed wielką rybą i po jej rozcięciu nakazuje wyciągnąć z niej wątrobę, serce i żółć. Po przybyciu do Ekbatany poleca Tobiaszowi, by ten ożenił się z córką Raguela, Sarą, którą oswobodził od napadów złego ducha, Asmodeusza. Kobieta ta, opętana przez demona, była wcześniej żoną już siedmiu mężczyzn i wszyscy oni pomarli dziwną śmiercią za sprawą szatana. Po szczęśliwym doprowadzeniu młodzieńca do domu i cudownym uleczeniu ślepoty ojca (noszącego również imię Tobiasz) poprzez pomazanie oczu żółcią ryby, Azariasz wyjawia Tobiaszowi, kim jest naprawdę. Rapha’el po hebrajsku znaczy: „Pan uleczył”, stąd też czyni się R. patronem ludzi chorych. Pozabiblijne księgi żydowskie i chrześcijańskie czynią go opiekunem podróżujących (anioł stróż). Kult archanioła rozwinął się najpierw na Wschodzie i stamtąd przywędrował na Zachód w okolicznościach bliżej nie znanych. Początki zachodniej czci sięgają VII wieku, a pierwszy ślad tego kultu spotykamy w Wenecji, gdzie wystawiono ku czci R. kościół. W tym samym wieku miasto Kordoba w Hiszpanii ogłosiło jego święto, podobnie jak św. ➞ Gabriela. W początkach chrześcijaństwa oddawano cześć czterem lub siedmiu archaniołom, wymienianym w apokryfach (m.in. w Księdze Enocha); synody w Laodycei (361) i w Rzymie (492 i 745) zezwoliły, by kultem liturgicznym otoczyć tylko trzech: św. ➞ Gabriela, św. ➞ Michała, św. ➞ R., gdyż tylko o nich mamy wyraźne świadectwo w Piśmie Świętym. Święta obchodzono jednak bardzo rozmaicie – jeszcze w XV stuleciu termin obchodu liturgicznego nie jest ujednolicony dla wszystkich prowincji. Dopiero papież Benedykt XV w roku 1921 rozszerzył to święto na cały Kościół, wyznaczając pamiątkę na dzień 24 października. Po reformie kalendarzowej z 1969 roku wspomina się go razem z archaniołami Gabrielem i Michałem – 29 września.