ROCH

(1345/50-1377/1378) – urodził się w Montpellier niedaleko Marsylii (południowa Francja). Wedle nielicznych, a na dodatek niezbyt pewnych przekazów, miał pochodzić z zamożnego rodu. Wcześnie stracił rodziców, jednak nie zważając na sieroctwo rozdał cały majątek innym sierotom i udał się do Wiecznego Miasta. Nie dotarł do celu, gdyż po drodze, we włoskim miasteczku Acquapendente, zastał epidemię dżumy. Zatrzymał się tam i niósł pomoc zarażonym, a liczne cuda związane z ich uzdrawianiem zjednały mu rzesze wielbicieli. R. uciekł jednak przed nimi do Rzymu, gdzie spędził trzy lata, znów opiekując się chorymi i ubogimi. Gdy wędrował z powrotem, w Placencji sam zapadł na zdrowiu. Lękając się, by nie zarazić innych, oddalił się z miasta. Samotnie walczył z trawiącą go gorączką i bliski był śmierci, jednak został cudownie uzdrowiony. Kiedy nabrał sił, udał się dalej na północ. W okolicy Lago Maggiore, w miasteczku Angera pochwycili go żołnierze pograniczni i biorąc za szpiega, wtrącili do więzienia. Poddano go następnie śledztwu połączonemu z torturami, podczas których dokonał żywota. Kiedy sława świętości R. dotarła do mieszkańców Angery, pochowali jego ciało w kościółku parafialnym. Potem przeniesiono relikwie do Wenecji (1485). Kult świętego szybko rozprzestrzenił się w Europie dzięki kupcom weneckim i zwłaszcza franciszkanom, którzy zaliczyli R. do swych tercjarzy. Epidemie, nawiedzające w średniowieczu liczne regiony kontynentu sprzyjały rozwojowi kultu świętego jako orędownika w przypadkach zarazy. W wieku XV powstawały bractwa św. R. (rochici). Papież Aleksander VI wystawił ku jego czci kościół w Rzymie, a Pius IV ufundował szpital, który powierzył w opiekę właśnie rochitom (1560). Od wieku XV św. R. należał do tzw. Czternastu Wspomożycieli. Święty ma swoje sanktuaria w Arles, Wenecji, St.-Roch-Berg (okolice Bingen), Huy. Od 1854 roku patronuje Montpellier. Do Martyrologium rzymskiego trafił za zgodą Grzegorza XIII, co potwierdził surowy w kwestii kultu świętych papież Urban VIII. Na świecie wystawiono ok. 3000 świątyń i kaplic ku jego czci. Ikonografia często przedstawia świętego w łachmanach żebraczych z laską, a pies liże jego rany. Z dniem św. Rocha związane są też przysłowia ludowe: „Na św. Roch w stodole groch”, „Od św. Rocha na polu socha”. Oskar Kolberg mówi, że zgodnie ze starym zwyczajem chłopi gromadzili przed kościołem bydło, które miał błogosławić kapłan, prosząc o jego zdrowie za wstawiennictwem św. R.. W Polsce wystawiono ku czci świętego 63 kościoły, ponadto wiele kapliczek, ołtarzy; w bardzo wielu kościołach święty ma swoje chorągwie i feretrony. Najbardziej znane polskie sanktuaria znajdowały się w Słocinie koło Rzeszowa, Dobrzeniu Wielkim, Konopnicy, Osieku Pomorskim, Jonkowie, Klewkach; duży, górujący nad miastem kościół św. R. znajduje się w Białymstoku. Święty czczony jest 16 sierpnia.