ROCH GONZALEZ DE SANTA CRUZ

(1576-1628) – urodził się w Asunción, stolicy Paragwaju, w zamożnej rodzinie hiszpańskiej. Podobno od młodości pragnął zostać duchownym i rzeczywiście, został nim mając 23 lata. Interesował się przede wszystkim losem Indian poddanych panowaniu hiszpańskich kolonizatorów. Chciał ich chrystianizować, a zarazem dostrzegał, jak bardzo są poniżani i wykorzystywani przez Europejczyków. Chcąc mieć większy wpływ na przebieg misji, został członkiem Towarzystwa Jezusowego, prowadzącego w Paragwaju intensywną działalność ewangelizacyjną. Był to okres, w którym zaczęły powstawać w Paragwaju tzw. redukcje – osady, w których grupowano nawróconych na katolicyzm Indian. Najsłynniejsze redukcje tworzyli właśnie jezuici (od 1607 roku); w końcu XVII w. było już ok. 30 „redukcji”, w których mieszkało ok. 100 tys. Indian. W literaturze „redukcje” bywają nazywane „jezuickimi republikami”: były one wyłączone spod kolonialnej administracji i podlegały bezpośrednio królowi Hiszpanii. Jezuici starali się, by Indianie sprawowali w „redukcjach” funkcje kierownicze w administracji; gospodarstwa, zapewniające „redukcjom” utrzymanie, osiągnęły stopień rozwoju przewyższający na ogół poziom latyfundiów pozostających we władaniu Europejczyków; posługiwano się tam miejscowym językiem (guarani – dziś drugi oficjalny język w Paragwaju), co wzmocniło poczucie odrębności etnicznej Indian, zdolnych stawić opór naciskowi kolonizatorów. Ojciec R. pracował przez trzy lata w „redukcji” św. Ignacego na wschód od rzek Parana i Urugwaj; był zapewne pierwszym Europejczykiem, który dotarł w te niedostępne obszary. W 1628 roku przyjął do współpracy dwóch hiszpańskich jezuitów: Alfonsa Rodrigueza i Jana de Castillo; wspólnie założyli „redukcję” dedykowaną NMP de Assumption nad rzeką Ijuhi. Nieco później ojciec Castillo opuścił towarzyszy i powędrował do Caaro, gdzie założył „redukcję” Wszystkich Świętych. Mimo że ojca R. otaczała sława uzdrowiciela, a przez mieszkających w „redukcji” Indian otaczany był wielką miłością, 15 listopada 1628 roku osada została zaatakowana przez okoliczną ludność. Obaj misjonarze zostali barbarzyńsko zamordowani, a ich ciała wrzucono w płomienie, które ogarnęły drewniany kościółek. Dwa dni później w podobny sposób rozprawiono się z „redukcją” ojca Castillo, którego ukamienowano. Wszystkich misjonarzy paragwajskich uznano błogosławionymi w 1934 roku; kanonizował ich zaś papież Jan Paweł II w 1988 roku. Wspomnienie wszystkich obchodzone jest w Kościele Powszechnym 17 listopada. „Redukcje” w Paragwaju zlikwidowano po rozwiązaniu zakonu jezuitów w 1768 roku (subiektywną wizję tego aktu przedstawił film Misja z R. de Niro).