(I w.)
– apostoł i męczennik. Mało informacji czerpiemy o tej postaci z ksiąg Nowego Testamentu. Właściwie jego imię wymieniane jest tylko wśród pozostałych apostołów, zawsze obok św. Jakuba i Judy Tadeusza, krewnych Jezusa (Łk 6,15, Dz 1,13). Dla niektórych to najmniej znana postać spośród grona Dwunastu. Wymieniono go czterokrotnie w Ewangeliach. Nazywany był „kananejczykiem” („kanna” to po aramejsku „gorliwy”; Mt 10,4; Mk 3,18), prawdopodobnie w odróżnieniu od Szymona ➞ Piotra. Dla niektórych przydomek ten miał być wskazówką, że S. pochodził z Kany Galilejskiej, jednak pogląd ten jest dziś odrzucany. Pojawia się także określenie „zelota”, co z kolei po grecku oznacza „gorliwy”. W związku z tymi określeniami przypuszcza się, że przed spotkaniem z Jezusem S. był człowiekiem głęboko religijnym, może nawet zelotą żydowskim. Oznaczać to może nie tylko postawę religijną, ale również polityczną. Zeloci, którzy uformowali się jako radykalne skrzydło faryzeuszy, okazywali się gorliwcami w zwalczaniu znienawidzonego zwierzchnictwa rzymskiego, marząc o przywróceniu własnego teokratycznego państwa żydowskiego. Niektórzy spośród zelotów nosili sztylety i Rzymianie nazywali ich „sicarii” (sztyletnicy). Czy S. należał do tej grupy – nie wiemy. Wiemy natomiast, że uzbrojony był Szymon Piotr, który podczas próby pojmania Chrystusa obciął ucho jednemu ze sług arcykapłańskich, Malchusowi (J 18,10-11). Według tradycji S. po zmartwychwstaniu Chrystusa głosił ewangelię na terenie Egiptu, towarzyszyć miał także Judzie ➞ Tadeuszowi w Persji. Tam też poniósł wraz z nim śmierć męczeńską. Według jednej wersji został ukrzyżowany, według innej – przepiłowany na pół i ta druga wersja znalazła najmocniejsze odbicie w ikonografii dotyczącej S. Kiedy to się stało, nie wiemy. Pewne jest, że nie spotykamy już tej postaci na tzw. soborze Jerozolimskim w roku 49. Według pochodzących z IX w. świadectw ➞ Epifaniusza ciało S. miało znajdować się w Nicopolis na terenie obecnej Bułgarii. Aktualnie jako miejsce spoczynku szczątków apostoła wskazuje się rzymską Bazylikę św. Piotra. Pamiątkę S. obchodzimy 28 października, na tę datę bowiem wskazuje najdawniejsza tradycja. W ikonografii przedstawiany jest wraz z Judą Tadeuszem. Przysłowia związane z S. nawiązują do pogody: „Kiepski rok zapowiada, gdy na S. pada”.