(907-929 lub 935)
– informacje, jakie o nim posiadamy są nad wyraz skąpe, a i historycy różnie przedstawiają wydarzenia związane z jego osobą. Jedni widzą w nim niezwykle pobożnego człowieka, inni dzielnego rycerza i roztropnego władcę. Wiemy, iż pochodził z rodu Przemyślidów. Był synem Wratysława I i Drahomiry ze Stodore. Jego ojciec zginął dość wcześnie (920) w walkach z Madziarami. Wychowywała go babka, św. ➞ Ludmiła, która wszczepiła weń głębokie przywiązanie do wiary chrześcijańskiej. Około 926 roku objął po ojcu rządy nad krajem. Zamierzał zjednoczyć liczne księstwa w jeden organizm państwowy, służąc zarazem chrystianizacji kraju, gdyż rozumiał, że w ówczesnej Europie mogą przetrwać tylko chrześcijańskie Czechy. Prowadził zatem pojednawczą politykę wobec Niemców, co wzbudziło opór stronnictwa pogańskiego, któremu – według historyków – sprzyjać miała jego matka Drahomira, dość długo uważana przez historyków za pogankę. Ponieważ niejednokrotnie bronił praw prostego ludu, zniechęcił do siebie także miejscowych możnowładców. Prowadził surowy tryb życia, wypełniony modlitwą i troską o ubogich. Według tradycji osobiście miał uprawiać winorośl i pszenicę, które dostarczał do kaplicy zamkowej, by można z nich było robić hostie i wino mszalne. W. zginął młodo, podstępnie zamordowany w Starym Bolesławiu przez swego młodszego brata, Bolesława. Dziś jednak trudno ustalić, co było prawdziwą przyczyną wewnętrznego konfliktu w państwie czeskim, który znalazł tak tragiczny finał, zapewne główną była żądza władzy. Grób W. znajduje się od 1347 roku w praskiej katedrze św. Wita. Historycy nie są pewni, czy W. zginął 28 września 929 roku czy 935. Można natomiast powiedzieć, ze śmierć W. bardzo szybko i spontanicznie uznana została za męczeństwo. Kult rozszerzył się na kraje ościenne, w tym Polskę. Św. W. dedykowano m.in. katedrę na Wawelu w Krakowie. Głównym ośrodkiem kultu pozostały jednak Czechy. W XI w. W. stał się patronem ziemi czeskiej i czeskiego wojska, a i same ziemie czeskie zwano „koroną św. W.” Oficjalnie kult zaaprobowano w 1729 roku, a jego wyrazem jest m.in. bogata literatura związana z tą postacią – kroniki, pieśni i hymny liturgiczne oraz teksty hagiograficzne. W Polsce kult zaznaczył się m.in. w przysłowiach, np.: „Na św. W. w polu pustki, w domu sława”. W ikonografii pojawiają się różne motywy: niektóre wizerunki przedstawiają W. odwiedzającego kaplicę zamkową nocą, gdyż w dzień większość czasu zajmowała mu praca na roli. Spotykamy także cykle przedstawiające sceny legendarne z życia W. (katedra w Pradze). Święty wspominany jest w liturgii w rocznicę śmierci, czyli 28 września.84 Św. Wacław, fragment tryptyku, 1497 r.