Pochodzenia łacińskiego, prawdopodobnie od słowa caedere (ciąć, wycinać), co miało oznaczać: wycięty z łona matki (stąd pojęcie „cesarskie cięcie”) lub słowa caesaries (kędzierzawy, o bujnych włosach). Imię to stało się tytułem władców Imperium Rzymskiego (obok przydomka Augustus). Imię używane w Polsce od XV wieku. W roku 1399 poświadczone wystąpienie iminia Cezar, a w 1478 pojawia się omawiana forma. Jest ona spolonizowanym wariantem łacińskiego Caesarius. ZDROBNIENIA: Czarek, Czaruś. INNE FORMY: Cezariusz, Cezaryn. OBCE FORMY: Caesar, Cesare (ang.), Caesar, Cäsar, Cäsarius (niem.), Csaire (fr.), Cesareo (hiszp.), Cesare, Cesario (wł.), Kesarios, Kaisarios (gr.), Cezar, Kesar, Kesarij (ros.), Cezar, Cesar (połud.-słow), Cezaris, Cezaras, Cezarijus (litew.), Czár (węg.). Forma żeńska: Cezaria, Cezaryna.
NAZWISKA:
Caesar, Cerazy, Cesarski, Cesarz, Cezar, Cezari, Cezariusz, Cezarski, Cezarewicz, Cezaryk.
PATRON:
Św. Cezary z Nazjanzu, lekarz z Konstantynopola. Przeżywszy trzęsienie ziemi, na kilka miesięcy przed śmiercią kazał się ochrzcić i zmienił się wewnętrznie. (Wspomnienie 25 lutego).Św. Cezary z Arles (ok. 470–543). Był mnichem, a w 503 roku został wybrany biskupem Arles. Wielki autorytet wśród biskupów galijskich. Zwalczał arianizm i semipelagianizm. (Wspomnienie 27 sierpnia).
ZNANE POSTACIE:
Cesare Borgia, syn papieża Aleksandra VI (1475–12 III 1507). Cezary Augustyn Plater, prezes Towarzystwa Literackiego w Paryżu (5 IX 1810–9 II 1869). Csar Franck, kompozytor belg. (10 XII 1822–8 XI 1890). Cezar A. Cui, ros. kompozytor (18 I 1835–26 III 1918). Cezary Jellenta, właśc. Napoleon Hirschband, pisarz pol. (13 IV 1861–31 VIII 1935). Augusto Cesar Sandino, bojownik o niepodległość Nikaragui (18 V 1895–21 II 1934). Cesare Zavattini, wł. pisarz (1902–1989). Cesare Pavese, wł. pisarz (9 IX 1908–27 VIII 1950). Csar (Csar Baldaccini), rzeźbiarz fr. (ur. 1 I 1921). Cezary Julski, aktor pol. (8 X 1927–24 III 2002). Csar Milstein, bryt. biolog molekularny, laureat Nagrody Nobla (ur. 1927). Cezary Leżeński, pisarz pol. (ur. 1930). Cezary Pazura, aktor pol. (ur. 1962).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Cezary Baryka z powieści Przedwiośnie S. Żeromskiego (1925). Cezar Birotteau z powieści Historia wielkości i upadku Cezara Birotteau H. Balzaca.
NA EKRANIE:
Film wg pow. Przedwiośnie S. Żeromskiego w reż. H. Szaro (1928), rolę Cezarego grał Zbigniew Sawan.
CEZARY
Wielka księga imion