Pochodzenia greckiego, od słowa eugenes (wzniosły, szlachetnie urodzony, wielkoduszny). Oznacza osobę dobrze urodzoną, szlachetną i wielkoduszną. W Polsce imię to stało się popularne dopiero w XIX wieku, m. in. dzięki bohaterowi poematu A. Puszkina Eugeniusz Oniegin. ZDROBNIENIA: Genek, Gienek, Gieniek, Gienio, Gieniuś, Gienuś. INNE FORMY: Eugeni, Eugenij, Eugenisz, Eugen, Eugenusz, Eugieniusz, Eugniusz. OBCE FORMY: Eugene, Gene (ang.), Eugen (niem.), Eugne (fr.), Eugenio (hiszp., wł.), Evgenij, Jevgienij (ros.), Jevgen, Jevgenij (ukr.), Eugen, Evžen (czes., słowac.), Evgen, Evgenij, Evgenije, Jevgenij, Jevgenije (połud.-słow.), Eugenas, Eugenijus (litew.), Jenö (węg.). Forma żeńska: Eugenia.
PATRON:
Św. Eugeniusz z Kartaginy (V w.), męczennik, zginął razem ze św. Sabinem w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. (Wspomnienie 30 grudnia).Św. Eugeniusz z Toledo, zakonnik hiszpański (VI–VII w.). Biskup Toledo, znany także z twórczości literackiej. (Wspomnienie 13 listopada).Św. Eugeniusz I, (?–657), papież od 654 roku. Rzymianin z pochodzenia, obrany pod naciskiem bizant., za życia uwięzionego Marcina I. Podjął nieudaną próbę przezwyciężenia sporu z Konstantynopolem, dotyczącego nauki o woli Chrystusa. (Wspomnienie 2 czerwca).Św. Eugeniusz III (XII w.), papież. Organizator pierwszej wyprawy krzyżowej. Zmarł w 1153 roku. (Wspomnienie 8 lipca).
ZNANE POSTACIE:
Eugne Dlacroix, malarz fr. (26 IV 1798–13 VIII 1863). Eugne Pottier, fr. rewol., autor Międzynarodówki (ur. 1816). Eugen Karl Dühring, niem. filozof i ekonomista (12 I 1833–21 IX 1921). Eugeniusz Pankiewicz, kompozytor pol. (15 XII 1857–24 XII 1898). Eugene Marcel Prevost, pisarz fr. (ur. 1862). Eugne Marie Antoniadi, fr. atronom tur. pochodzenia (ur. 1870). Eugeniusz Dąbrowa-Dąbrowski, malarz pol. (ur. 1870). Eugeniusz Romer, pol. kartograf (3 II 1871–28 I 1954). Eugeniusz Morawski, kompozytor pol. (2 XI 1876–23 X 1948). Jevgienij Wachtangow. ros. reżyser (13 II 1883–29 V 1922). Eugeniusz Zak, malarz pol. (1884–1926). Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski, pol. polityk, działacz gosp. (30 XII 1888–22 VIII 1974). Eugene Gladstone O’Neill, amer. dramaturg (16 X 1888–27 XI 1953). Eugeniusz Geppert, malarz pol. (4 IX 1890–13 I 1979). Gene Lockhart, aktor i reżyser amer. (ur. 1891). Eugenio Montale, poeta wł. (12 X 1896–12 IX 1981). Eugeniusz Bodo, właśc. Eugeniusz Junod, pol. aktor filmowy i teatralny (29 XII 1899–7 X 1943). Eugeniusz Arct, malarz pol. (ur. 1900). Eugene Ormandy, właśc. Jenö Blau-Ormandy, amer. dyrygent pochodz. węg. (18 XI 1899–12 III 1985). Eugeniusz Sawrymowicz, historyk lit. pol. (1904–1982). Eugeniusz Cękalski, pol. reżyser film. (30 XII 1906–1 V 1952). Eugne Ionesco, fr. dramaturg pochodz rum. (26 XI 1912–28 III 1994). Eugeniusz Szwankowski, historyk, organizator pierwszego w Polsce Muzeum Teatralnego w Warszawie. Gene Kelly, amer. tancerz, piosenkarz, aktor filmowy (23 VIII 1912–2 II 1996). Eugeniusz Markowski, malarz pol. Eugeniusz Paukszta, pisarz pol. (9 VIII 1916–21 V 1979). Jewgienij Siemionowicz Matwiejew. aktor ros. (ur. 1922). Eugeniusz Feliks Bernadzki, naukowiec pol. (ur. 15 XI 1930). Eugeniusz Kabatc, pisarz pol. (ur. 1930). Eugeniusz Duraczyński, historyk pol. (ur. 1931). Gene Hackman, właśc. Eugene Auden, amer. aktor filmowy (ur. 30 I 1931). Eugenio Barba, reżyser teatr. pochodz. wł. (ur. 29 X 1936). Gene Clark, amer. piosenkarz rockowy (ur. 1941). Eugeniusz Małkowski-Geno, malarz pol. (ur. 1942). Eugeniusz Knapik, muzyk pol. (ur. 9 VII 1951).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Eugeniusz Bazarow z powieści Ojcowie i dzieci I. Turgeniewa (1862). Eugeniusz Oniegin, poemat A. Puszkina (1833). Eugeniusz Aubert z powieści Mimi Pinson A. de Musseta (1845). Eugeniusz Rougon z cyklu powieści E. Zoli o rodzinie Rougon-Macquart (1871–93). Eugeniusz de Rastignac z powieści H. Balzaca Ojciec Goriot (1834). Eugeniusz Marchbanks ze sztuki G.B. Shawa Kandyda (1898). Eugeniusz Arnold Latter z powieści B. Prusa Emancypatki (1894). Eugeniusz ze sztuki Tango S. Mrożka.
NA EKRANIE:
Ekranizacje Eugeniusza Oniegina A. Puszkina: rolę Eugeniusza w reż. R. Tichomirowa (1959) odtwarzał Władimir Miedwiediew, a w reż. M. Fiennesa (1998) – Ralph Fiennes. Ekranizacja pow. Emancypatki B. Prusa w reż. St. Różewicza (1983). Film Oniegin w reż. Marthy Fiennes (1998), rolę Eugeniusza Oniegina odtwarzał Ralph Fiennes, a Tatiany Liv Tyler.
PRZYSLOWIA:
Jeśli da śnieg Eugieni, to zima się przemieni.Święty Eugeni pogodę w czerwcu odmieni.(związane ze świętem 30 grudnia)
W POEZJI:
Jeśli Moskal – chwiejny, rozmarzony, rozlazły;wiecznie chce kogoś uwodzićjak Oniegin, hulać, pić, tańczyć...(...)Jeśli Polak – oschły trochę, porządnicki, dobry jako kustosz starych ruder;wygolony ślicznie, trochę znać na jasnej cerze biały puder. Kazimiera Iłłakowiczówna, „Eugeniusz”
EUGENIUSZ
Wielka księga imion