Pochodzenia hebrajskiego, od słowa aqeb (pięta), lub skrót aramejskiego słowa ja’aqob’el (niech Bóg ochrania). Imię to nadano drugiemu z bliźniaków Izaaka i Rebeki, który wg Biblii urodził się trzymając brata Ezawa za piętę. W Polsce popularne już od XII wieku jako Jakob, Jakosz, Jakow, Jaksza, Jakub, Jakubek, Jakubko, Jakusz, Jakuszek, Jakuw, Jekub, Jokob, Jokub, Kusz, Kuszęt. W nowych czasach używane często w formie Kuba, Kubuś. ZDROBNIENIA: Jakubek, Jakusz, Kuba, Kubuś. INNE FORMY: Jakob, Jakow, Jakób, Jaksa, Jaksza, Jakuw, Jokob, Jokub. OBCE FORMY: Jakobus (łac.), Jack, Jacob, James, Jimmy (ang.), Jacob, Jakobus (niem.), Jacques (fr.), Jacobo, Jaime, Diego (hiszp.), Giacobbe, Goacomo, Jacopo (wł.), Jakov, Jakub (ros.), Jakub (czes., słowac.), Jakob, Jakov (połud.-słow.), Iakovos (gr.), Jakas, Jakbas (litew.), Jakab, Jakus, Kabos (węg.), Jaako, Jaakoppi (fiń.). Forma że„ska: Jakobina, Żaklina.
NAZWISKA:
Hakuba, Hakubowicz, Jakimczuk, Jakimczyk, Jakimiak, Jakimiuk, Jakimowicz, Jakimowski, Jakob, Jakobczak, Jakobi, Jakobicki, Jakobielski, Jakobiszyn, Jakoblew, Jakobowicz, Jakobus, Jakow, Jakowicz, Jakowiak, Jakowicki, Jakowicz, Jakowiew, Jakowlew, Jakowlewicz, Jakowski, Jakowy, Jakowyszyn, Jakóbczak, Jakóbczyński, Jakóbiak, Jakóbiec, Jakóbowicz, Jakubcewicz, Jakubczak, Jakubczenko, Jakubczyk, Jakubczyński, Jakubec, Jakubecki, Jakubiak, Jakubicki, Jakubiec, Jakubiecki, Jakubielski, Jakubik, Jakubiński, Jakubisiak, Jakubkiewicz, Jakublewicz, Jakubow, Jakubowicz, Jakubowski, Jakubus, Jakupcewicz, Jakupczyk, Jekubiak, Kuba, Kubacewicz, Kubach, Kubaciewicz, Kubaczka, Kubaczkowski, Kubakowski, Kubala, Kubaliński, Kubalski, Kubanowski, Kubański, Kubara, Kubarew, Kubarski, Kubasik, Kubaszewicz, Kubaszkiewicz, Kubaszyński, Kubczak, Kubecki, Kubera, Kuberacki, Kuberkowski, Kubiacz, Kubiak, Kubiakowski, Kubiatowicz, Kubiatowski, Kubica, Kubicki, Kubiczak, Kubiczek, Kubik, Kubiec, Kubin, Kubiniec, Kubinkiewicz, Kubinowski, Kubiński, Kubis, Kubisiewicz, Kubisz, Kubiszewski, Kubnicki, Kubonicz, Kuboszewski, Kubowicz, Kubski, Kubus, Kubusz, Kubuszewski, Kubynek, Kubzda, Kubzdyk, Kóbowicz, Kupis, Kupisz.
PATRON:
Jakub (XIV w. p.n.e.?), postać biblijna. W Księdze Rodzaju syn Izaaka i Rebeki, brat bliźniak i rywal Ezawa, symbol. praojciec Izraelitów. Miał 12 synów z Leą i Rachelą, córkami swego wuja Labana, oraz ich 2 niewolnicami, którzy wg tradycji uchodzą za przodków 12 pierwotnych plemion izraelskich, zjednoczonych później w naród (imiona synów odpowiadają nazwom plemion).Święty Jakub Starszy (lub Większy), brat św. Jana Ewangelisty. Wraz z bratem, Janem Apostołem i Piotrem poniósł śmierć męczeńską za czasów Heroda Agryppy w 62 roku jako pierwszy z Apostołów. W Santiago de Compostella znajduje się słynne sanktuarium ku jego czci. Patron Hiszpanii, Portugalii, pielgrzymów, kapeluszników i żebraków. (Wspomnienie 6 maja oraz 25 lipca).Święty Jakub Mniejszy, zwany Bratem Pańskim (I w. n.e.). Pochodził z Nazaretu, najprawdopodobniej był krewnym Jezusa. Jako świadek objawienia się Chrystusa zmartwychwstałego uczniom, stał się gorliwym głosicielem Jego nauki. (Wspomnienie 3 lub 6 maja).Święty Jakub, biskup Nissibis w Mezopotamii (III/IV w.). Znany z nadzwyczajnej mądrości. (Wspomnienie 15 lipca).Święty Jakub z Marchii, franciszkanin (1394). Wybitny kaznodzieja, jako legat papieski podróżował m.in. do Polski. (Wspomnienie 28 listopada).
ZNANE POSTACIE:
Jakub I Zdobywca, król Aragonii (2 II 1208–27 VII 1276). Jacopo della Quercia, sieneński rzeźbiarz (ok. 1374–1438). Jakub z Sienna, prymas Polski, 1473–81 (1413–4 X 1480). Jacobus Arminius, teolog hol. (10 X 1560–19 X 1609). Jakub Uchański, prymas Polski (1502–5 IV 1581). Jakub I, król Anglii i Szkocji (19 VI 1566–27 III 1625). Jakub Zadzik, ksiądz, dyplomata pol. (1582–1642). Jacques Callot, fr. rytownik i malarz (1592–25 III 1635). Diego Velázquez, właśc. Diego Rodriguez de Silva y Velazquez, malarz hiszp. (6 VI 1599–6 VIII 1660). Jacob Ruisdael, malarz hol. (ok. 1628–14 III 1682). Jakob Bernoulli, szwajc. matematyk i fizyk (27 XII 1654–16 VIII 1705). Jakub Henryk Fleming, feldmarszałek saski (ur. 1667). James Harrington, bryt. myśliciel i polit. reformator (7 I 1611–11 IX 1677). Jakub Fontana, pol. architekt pochodz. wł. (1710–13 IV 1773). Jean Jacques Rousseau, fr. filozof (28 VI 1712–2 VII 1778). James Cook, jako pierwszy zstąpił na ląd Antarktyki (27 X 1728–14 II 1779). James Watt, ang. konstruktor, wynalazca maszyny parowej (19 I 1736–19 VIII 1819). Jacques Louis David, malarz fr. (30 VIII 1748–29 XII 1825). Jakub Hempiński, aktor pol. (ur. 1749). James Parkinson, ang. lekarz (ur. 1755). Jakub Kubicki, architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1758–13 VI 1833). Jakub Jasiński, generał, poeta pol. (24 VII 1761–4 XI 1794). Jacob Ludwig Karl Grimm, twórca germ. filologii, autor (z bratem Wilhelmem) zbioru baśni dla dzieci (4 I 1785–20 IX 1863). Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej (15 VII 1787–1866). James Gordon Bennett, amer. dziennikarz, założyciel gazety „New York Herald” (ur. 1795). Jacob Steiner, matematyk szwajc. (1796–1863). Jakub Tatarkiewicz, pol. rzeźbiarz (1798–1854). Johann Jakob Bachofen, szwajc. historyk i etnolog (22 XII 1815–25 XI 1887). Jakob Offenbach, kompozytor fr. (20 VI 1819–5 X 1880). Jakob Amsler-Laffon, szwajc. matematyk i fizyk (ur. 1823). Camille-Jakob Pissaro, fr. malarz (10 VII 1830–13 XI 1903). Jacobus Cornelius Kapteyn, astronom hol. (19 I 1851–18 VI 1922). Jakub Bojko, prezes PSL-„Piast” (7 VII 1857–7 IV 1943). James Matthew Barrie, dramaturg szkoc. (9 V 1860–19 VI 1937). Jacques Villon, właśc. Gaston Duchamp, malarz fr. (31 VII 1875–9 VI 1963). Jacob Epstein, rzeźbiarz ang. (10 X 1880–19 VIII 1959). James Augustine Aloysius Joyce, irl. pisarz (2 II 1882–13 I 1941). Olaf Jacob Martin Luther Bull, poeta norw. (10 XI 1883–23 VI 1933). Diego Rivera, malarz meks. (13 XII 1886–24 XI 1957). James Whale, reżyser filmowy (ur. 1886). Jimmy Charles Rodgers, amer. piosenkarz i kompozytor (8 IX 1897–26 V 1933). James Cagney, amer. aktor filmowy (17 VII 1899–30 III 1986). Jakub Sawicki, pol. historyk prawa (25 VII 1899– II 1979). Jacques Prvert, poeta fr. (4 II 1900–11 IV 1977). Jakob Malik, dyplomata radz. (ur. 1906). Jacob Bronowski, bryt. uczony pochodz. pol. (18 I 1908–22 VIII 1974). James Stewart, amer. aktor filmowy (20 V 1908–2 VII 1997). Jacques Tati, fr. reżyser i aktor filmowy (9 VIII 1909–4 XI 1982). James Mason, aktor ang. (15 V 1909–27 VII 1984). Jack Hawkins, ang. aktor filmowy (ur. 1910). Stewart Grenger (James Lablache), ang. aktor filmowy (ur. 1913). Jácobo Guzmán Arbenz, prezydent gwatem. (14 IX 1913–27 I 1971). Jack Cardiff, ang. operator filmowy (ur. 1914). Jack Clayton, ang. reżyser filmowy (ur. 1921). James Artur Baldwin, pisarz amer. (2 VIII 1924–30 XI 1987). James du Maresq Clavell, bryt. pisarz, reżyser i producent filmowy (ur. 1924). Jimmy Carter, prezydent USA (ur. 1 X 1924). Conrad Jakub Drzewiecki, tancerz i choreograf (ur. 14 X 1926). James Brown, amer. muzyk rockowy (ur. 3 V 1933). James Coburn, amer. aktor filmowy (ur. 1928). James Ivory, amer. reżyser film. (ur. 7 V 1928). Jacques Brel, belg. piosenkarz i kompozytor (8 IV 1929–8 X 1978). James Dean, amer. aktor filmowy (8 II 1931–30 IX 1955). Jacques Ren Chirac, fr. polityk, premier i prezydent (ur. 29 XI 1932). James Caan, aktor amer. (ur. 1939). Jakub Karpiński, socjolog i politolog pol. (17 VI 1940–22 III 2003). Jimi Hendrix, właśc. James Marshall Hendrix, amer. gitarzysta rockowy, autor piosenek i wokalista (27 XI 1943–18 IX 1970). Jacques Rogge, przewodn. Międzynar. Komitetu Olimpijskiego. Jimmy Page, właśc. James Patrick Page, bryt. muzyk (ur. 1944). Jimmy Scott Connors, tenisista amer. (ur. 20 IX 1952). Diego Armando Maradona, piłkarz argent. (ur. 1960). Jakub Kostiuczuk, biskup diecezji białostocko-gdańskiej pol. Kościoła Prawosławnego (ur. 1966).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Jakub Regowski z powieści Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza (1884). Kubuś Fatalista i jego Pan, powieść D. Diderota (1773). Jakub z pow. Bracia Aszkenazy I.J. Singera. Kuba Rozpruwacz, bohater wielu utworów literackich (Lulu F. Wedekinda, Lokator M. Belloc Lowndessa i in.) oraz filmu A. Hitchcocka. Georges Jacques Danon, postać historyczna, bohater utworów G. Büchnera, R. Rollanda, A.N. Tołstoja, S. Przybyszewskiej i in. Jacob ze sztuki Biedermann i podpalacze M. Frischa. Jim Casy z powieści Grona gniewu J. Steinbecka (1939). Jim Hawkins z powieści Roberta L. Stevensona Wyspa skarbów (1883). Jim z powieści Emily Bront Wichrowe wzgórza (1847). Jan Jakub Goriot z powieści Ojciec Goriot H. Balzaca (1834/35). Jim z powieści J. Conrada Lord Jim (1900). Jakub Hak (Hook) ze sztuki dla dzieci Przygody Piotrusia Pana J. Barrie’ego (1906). Jakub Pietrowicz Goladkin z powieści F. Dostojewskiego Sobowtór (1846). James Morell ze sztuki G.B. Shawa Kandyda (1898). Jakub z dramatu T. Rittnera Głupi Jakub (1910). Jakub z Cloyes, postać z dramatu Bramy raju J. Andrzejewskiego (1960). James z cyklu powieści J. Galsworthy’ego Saga rodu Forsytów. Jakub Kuba Socha z powieści Chłopi W.S. Reymonta (1902–09). Jakub Thibault z powieści Rodzina Thibault R. Martin du Garda (I922-40). James Gatz (Jay Gatsby) z powieści F.S. Fitzgeralda Wielki Gatsby (1925). James Vane z powieści O. Wilde’a Portret Doriana Graya. Jakub z powieści Wariacje pocztowe K. Brandysa (1972). Kubuś Puchatek, opowiadanie dla dzieci A.A. Milne’a (1926–28). Jakub Szela, postać historyczna i bohater wielu utworów literackich (A. Kallas, S. Wyspiański, M. Konopnicka, S. Żeromski). James Bond, bohater powieści I. Fleminga oraz wielu filmów. Kuba z opowiadania M. Hłaski Pętla (1956). Jakub (Jasza) Mazur z powieści I.B. Singera Sztukmistrz z Lublina (1961). Jack Merridew z powieści W. Goldinga Władca much (1954).
NA EKRANIE:
Film wg dramatu S. Przybyszewskiej Danton w reż. A. Wajdy (1982), rolę tytułową grał Grard Depardieu. Film wg opow. Pętla M. Hłaski w reż. W.J. Hasa (1957), w roli Kuby wystąpił Gustaw Holoubek. Ekranizacja Gron gniewu J. Steinbecka w reż. J. Forda (1940). Film wg powieści J. Conrada Lord Jim w reż. V. Fleminga (1925), rolę Jima odtwarzał Peter O’Toole. Ekranizacje pow. Wielki Gatsby F.S. Fitzgeralda: rolę Jaya Gatsby’ego w reż. H. Brenona (1926) grał Warner Baxter, w reż. E. Neugenta (1949) — Allan Ladd, a w reż. J. Claytona (1974) — Robert Redford. Film wg pow. Bramy raju I. Andrzejewskiego w reż. A. Wajdy (1967), w roli Jakuba wystąpił John Fordyce. Ekranizacja pow. Sztukmistrz z Lublina I.B. Singera w reż. M. Golema (1979). Ekranizacje pow. Władca much W. Goldinga: rolę Jacka Merridewa w reż. P. Brooka (1963) grał Tom Chapin, a w reż. H. Hooka (1990) — Chris Furrh.
W POEZJI:
Typowy stary sługa z powieści: niańczy dzieci, psiętai panią, i pana;w sklepionej sieni mruczy różaniec lub w sali pięknegodzinki odśpiewuje z rana... Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jakub”Z krwi Izaaka, Abrahama,Judy, Jakuba i Arama,Zary, Tamary i Rachaby,Z Booza, króla Salomona,Achima, Azy i Amona,
Z krwi Ezechiasza i Matana(Jakże wymienić mężów trzystu,A nie pominąć krwi niczyjej?)Zrodził się Józef, mąż Maryi,Z której się zrodził Jezus Chrystus.Antoni Słonimski, „Rodowód”Któż, co Jakub przemysłem działał, nie pamięta:@Opis Next:Gdy mu się legły w trzodzie, jakie chciał, jagnięta?Nie wełna, lecz kształt sukni, kolor, postać żywaW utwór zdrowych, walecznych, mądrych ludzi wpływa.Jan Gorczyczewski, „Kościół sławy”
AFORYZM:
Gdy zbyt długo popatrzy na ciebie Kuba, to czeka cię pewna zguba.
PRZYSLOWIA:
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.Nie frasuj się, Kuba, znajdzie sie zguba.Na świętego Jakuba ostatnia już siewów próba.Jaki Jakub do południa, taka zima też do grudnia.Deszcz na świętego Jakuba, na pszeniczkę pewna zguba.(związane ze świętami Jakuba 1 maja i 1 czerwca)
JAKUB
Wielka księga imion