Żeńska forma imienia -> Jan. W Polsce nadawane od XIII wieku i do dziś bardzo popularne. ZDROBNIENIA: Asia, Aśka, Jasia, Joasia, Joaśka. INNE FORMY: Jana, Janina, Janna, Johanna, Jena, Jenna, Anita, Żanna. OBCE FORMY: Joanna (łac.), Jane, Jean, Joan (ang.), Johanna, Hanne (niem.), Jeanne (fr.), Juana (hiszp.), Gianna, Giovanna (wł.), Ivana, Ioanna, Janina (ros.), Ivana, Jana (czes., słowac.), Ivana, Ivanka, Jana, Janka, Jovanka (połud.-słow.). Forma męska: Jan.
PATRON:
Joanna d’Arc, święta, bohaterka narodowa Francji. Urodziła się w roku 1411 lub 1412 w Lotaryngii. W czasie wojny stuletniej skłoniła niezdecydowanego Karola, by koronował się na króla Francji. Sama stała na czele oddziałów francuskich i osiągała zwycięstwa w bitwach, a w 1920 roku wyzwoliła oblegany Orlean. W roku 1430 dostała się w ręce Burgundów, którzy odsprzedali ją Anglikom. Trybunał Inkwizycyjny posądził ją o zmowę z diabłem. Po torturach spalono ją na stosie, 30 maja 1431 roku. Jej postawa zakończyła trwającą od stu lat wojnę z Anglią. W roku1457 zrehabilitowana przez papieża Kaliksta III. (Wspomnienie 30 maja).Święta Joanna de Valois, królowa Francji, którą pozbawiono tronu. Jest założycielką Zgromadzenia Sióstr Annuncjatek. Zmarła w 1505 roku. (Wspomnienie 4 lutego).Św. Joanna Franciszka Fremyot de Chantal, z pomocą św. Franciszka Salezego powołała do życia nową Wspólnotę Sióstr Wizytek. Żyła w latach 1572–1642. Do Polski wizytki przybyły w 1650 roku. (Wspomnienie 12 grudnia).Św. Joanna Antida Thouret, założycielka Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. J. Antidy (1765). (Wspomnienie 24 sierpnia).Św. Joanna Elżbieta Bichiers Des Ages, założycielka zakonu Córek Krzyża (1773).
ZNANE POSTACIE:
Joanna Grudzińska, księżna łowicka, druga żona w. ks. Konstantego (29 IX 1799–29 XI 1831). Joan Crawford, właśc. Lucille Eay Lesueur, aktorka amer. (23 III 1904–10 V 1977). Joan Fontaine, amer. aktorka film. (ur. 1917). Joan Sutherland, śpiewaczka austral. (ur. 7 XI 1926). Joanna Kulmowa, pol. poetka (ur. 25 III 1928). Joanna Chmielewska, właśc. Irena Kühn, pisarka pol. (ur. 2 IV 1932). Joan Henrietta Collins, aktorka ang. (ur. 1933). Joan Rivers, am. aktorka (ur. 1933). Joanna Pollakówna, pol. poetka (1 VI 1939–28 VI 2002). Joanna Ugniewska-Dobrzańska, filolog pol. (ur. 1945). Joan Baez, amer. piosenkarka (ur. 9 I 1941). Joanna Żółkowska, aktorka pol. (ur. 1950). Jane Seymour, ang. aktorka (ur. 1951). Joanna Szczepkowska, aktorka pol. (ur. 1953). Joanna Pacuła, aktorka filmowa (ur. 1957).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Joanna d’Arc, postać historyczna (XV w.), bohaterka utworów wielu pisarzy (W. Shakespeare, J. Chapelain, Voltaire, F. Schiller, G.B. Shaw, B. Brecht i in.). Joanna Lipska z noweli E. Orzeszkowej A...B...C... Joanna (Joasia) Podborska z powieści Ludzie bezdomni S. Żeromskiego (1900). Wędrówka Joanny, powieść E. Szelburg-Zarembiny. Joanna Nadou z powieści E.M. Remarque’a Łuk Triumfalny (1946). Matka Joanna od Aniołów, opowiadanie J. Iwaszkiewicza (1946).
NA EKRANIE:
Ekranizacje utw. literackich o Joannie d’Arc: rolę Joanny w reż. C. Dreyera (1928) odtwarzała Ren Falconetti, w reż. V. Fleminga (1948) — Ingrid Bergman, w reż. J. Delannoya (1952) — Michle Morgan, a w reż. O. Premingera (1957) — Jean Seberg. Ekranizacja opow. Matka Joanna od Aniołów J. Iwaszkiewicza w reż. J. Kawalerowicza (1960), rolę Joanny odtwarzała Lucyna Winnicka. Film wg pow. Łuk Triumfalny Remarque’a w reż. L. Milestone’a (1948), rolę Joanny odtwarzała Ingrid Bergman. Ekranizacja pow. Ludzie bezdomni S. Żeromskiego w reż. W. Haupego (1975), rolę Joanny Podborskiej grała Anna Nehrebecka.
AFORYZM:
Bądź uprzejmy dla Joasi,ona płomień twój ugasi.Bogusław ChmielarczykTę naiwną Asię zawsze wykiwać da się.
W POEZJI:
Biedny jastrząb! Śród niebios porwała go chmura,W obcy zaniosła żywioł i dalekie strony;Morską przesiąkły rosą, wichrami znużony,Śród ludzi na tym maszcie roztoczył swe pióra.
Lecz go żadna bezbożna nie pochwyci ręka,Bezpieczny, jakby siedział na leśnej gałęzi;On jest gościem, Giovanno! kto gościa uwięzi,Jeżeli jest na morzu, niech się burzy lęka.Adam Mickiewicz, „Jastrząb”
- Joanna, tej Joannie, tę Joannę,...
- JOANNA, (IX w.)
- Grudzińska Joanna, (1799-1831)