Pochodzenia starogermańskiego, od słowa charal, carl (mąż, mężczyzna) lub skandynawskiego; oznaczałoby wówczas człowiek prosty, chłop. Imię to nosił słynny król Franków, Karol Wielki, od którego wywodzą się słowiańskie słowa oznaczjące panującego: król (pol.), král (czes.), kralj (serb., chorw.). W Polsce pojawiło się na początku XIII w. i pierwotnie służyło do określania nie-Polaków (Niemców). ZDROBNIENIA: Karlik, Karolek, Lolek, Lolo. INNE FORMY: Karolin, Karzeł. OBCE FORMY: Carolus (łac.), Charles (ang.), Carl, Karl (niem.), Charles (fr.), Carlos (hiszp.), Carlo (wł.), Karl (ros.), Karel (czes.), Karol (słowac.), Karlo, Karl, Karel (połud.-słow.). Forma żeńska: Karola, Karolina.
NAZWISKA:
Karalek, Karalewicz, Karalewski, Karelewicz, Karelina, Karl, Karle, Karlewicz, Karlica, Karlicki, Karlik, Karlikowski, Karliński, Karlowic, Karlus, Karlutek, Karłaczyński, Karłanowicz, Karłaszewski, Karłek, Karłowicz, Karoliński, Karol, Karola, Karolak, Karolakowski, Karolasiewicz, Karolasz, Karolczuk, Karolczyk, Karolek, Karolewicz, Karolewski, Karolicki, Karolikowski, Karolin, Karoliniak, Karoliński, Karolka, Karolkiewicz, Karolkowicz, Karolowski, Karolski, Karolus, Karłowicz, Karłowski, Karula, Karulewicz, Karulka, Karzeł, Karzełek, Karzełk, Karzul, Korla, Korlakowski, Korlikowski, Korol, Korolak, Korolewicz, Korolik, Korolkiewicz, Korolko, Korolkowski, Korolyk, Koról, Korólski.
PATRON:
Bł. Karol Dobry, król Danii, uczestnik jednej z wypraw krzyżowych. Zamordowany w 1127 roku. (Wspomnienie 2 marca).Św. Karol Boromeusz, kardynał, arcybiskup Mediolanu. Był niestrudzonym filantropem, swój majątek rozdał ubogim. Zmarł w 1584 roku. (Wspomnienie 4 listopada).Św. Karol de Sezze, zakonnik wł. (1613–70). Był bratem w rzymskim klasztorze franciszkanów-obserwantów czyli bernardynów. (Wspomnienie 7 stycznia).Św. Karol Lwanga, z Ugandy (1860–86). Był przełożonym paziów królewskich, spośród których wielu przyjęło chrześcijaństwo. Zginął w 1886 roku razem z 22 innymi chrześcijanami. Wraz z jego towarzyszami męczennikami kanonizowany przez papieża Pawła VI w 1886 r. (Wspomnienie 3 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Karol Wielki, król Franków i cesarz rzymski (2 IV 742 lub 747–28 I 814). Karol IV, czeski król i rzymski cesarz (14 V 1316–29 XI 1378). Karol V Habsburg, król hiszp., cesarz rzym. (24 II 1500–21 IX 1558). Karol I Stuart, król ang. i szkoc. (19 XI 1600–30 I 1649). Carlo Dolci, malarz wł. baroku (25 V 1616–17 I 1686). Charles Perrault, pisarz fr. (12 I 1628–16 V 1703). Karol XII, król szw. (17 VI 1682–30 XI 1718). Carlo Goldoni, komediopisarz wł. (25 II 1707–6 II 1793). Carl Philipp Emanuel Bach, kompozytor niem. (8 III 1714–14 XII 1788). Carlo Gozzi, wł. poeta i dramaturg (13 XII 1720–14 IV 1806). Charles Brockden Brown, ojciec powieści amerykańskiej (17 I 1771–22 II 1810). Karol Kurpiński, pol. kompozytor, dyrygent (6 III 1785–18 IX 1857). Karoly Kisfaludy, pisarz, ojciec węg. romantyzmu (5 II 1788–21 XI 1830). Karol Lipiński, kompozytor pol. (30 X 1790–16 XII 1861). Charles Babbage, ang. matematyk, konstr. prototypu komputera (26 XII 1791–18 X 1871). Karl Ernst von Baer, embriolog ros. (28 II 1792–28 XI 1876). Carl Jonas Love Almquist, pisarz szw. (28 XI 1793–26 IX 1866). Charles Robert Darwin, bryt. przyrodnik (12 II 1809–19 IV 1882). Karol Emil Boratyński, malarz pol. (ur. 1810). Charles John Kean, ang. aktor i reżyser (8 I 1811–22 I 1868). Charles Dickens, pisarz ang. (7 II 1812–9 IV 1870). Charles Francois Daubigny, malarz fr. (15 II 1817–19 II 1878). Charles Gounod, kompozytor fr. (17 VI 1818–18 X 1893). Karol Marks, właśc. Karl Heinrich Marx, filozof niem. (5 V 1818–14 III 1883). Charles Pierre Baudelaire, poeta fr. (9 IV 1821–31 VIII 1867). Karol Brzozowski, poeta pol. (28 IX 1821–5 XI 1904). Jan Karol Gall, kompozytor pol. (18 VIII 1856–30 X 1912). Carlos Arniches y Barrera, dramaturg hiszp. (11 X 1866–16 IV 1943). Karol Libknecht, współzał. niemieckiej KP (ur. 1871). Karol Adwentowicz, pol. reżyser i aktor (19 X 1871–19 VII 1958). Karol Irzykowski, pisarz pol. (23 I 1873–2 XI 1944). Carl Gustav Jung, psychiatra szwajc. (26 VII 1875–6 VI 1961). Charles Glover Barkla, fizyk ang., laureat Nagrody Nobla (24 VI 1877–23 X 1944). Karol Frycz, pol. reżyser i scenograf teatralny (23 III 1877–30 VIII 1963). Karol Hubert Rostworowski pol. poeta i dramaturg (3 XI 1877–4 II 1938). Louis Charles Breguet, fr. pionier lotnictwa (2 I 1880–4 V 1955). Carlo Carrá, wł. malarz (11 II 1881–13 IV 1966). Karol Maciej Szymanowski, kompozytor pol. (6 X 1882–29 III 1937). Karol Ewald Olszewski, malarz i grafik pol. (ur. 1884). Karol Stryjeński, architekt pol. (1887–1932). Charles Spencer Chaplin, amer. komik filmowy (16 IV 1889–25 XII 1977). Charles Andr de Gaulle, generał, fr. prezydent (22 XI 1890–9 XI 1970). Karol Świerczewski-Walter, pol. generał, komend. międzynar. bryg. w hiszp. wojnie domowej (10 II 1897–28 III 1947). Charles Laughton, aktor ang. (1 VII 1899–15 XII 1962). Charles Lindbergh, amer. pilot, jako pierwszy przeleciał nad Oceanem Atlantyckim (4 II 1902–26 VIII 1974). Carl David Anderson, fizyk amer., laureat Nagrody Nobla 1936 (3 IX 1905–11 I 1991). Karol Estreicher, pol. historyk sztuki (4 III 1906–29 IV 1984). Carol Read, ang. producent i reżyser filmowy (ur. 1909). Carl Seyfert, amer. astronom i astrofizyk (ur. 1911). Karl Jay Shapiro, poeta amer. (10 XI 1913–14 V 2000). Karol Stryja, dyrygent pol., pedagog (1915–1998). Karol Wojtyła, papież Jan Paweł II (ur. 18 V 1920). Charles Bronson, właśc. Charles Buchinsky, amer. aktor filmowy (1921–2003). Charlton Heston, właśc. Charles Carter, amer. aktor filmowy (ur. 1922). Charles Aznavour, właśc. Varenagh Aznawurian, fr. aktor i piosenkarz pochodz. orm. (ur. 22 V 1924). Chuk Berry, właśc. Charles Edward Berry, amer. piosenkarz rockowy (ur. 18 X 1926). Karel Reisz, czes. reżyser filmowy (21 VII 1926–25 X 2002). Carlos Fuentes, pisarz meks. (ur. 11 XI 1928). Carlo Ruvvia, fizyk wł., laureat Nagrody Nobla (ur. 1934). Karol Modzelewski, działacz opozycji demokratycznej w Polsce (ur. 23 XI 1937). Karol Gustav XVI, szw. król (ur. 30 IV 1946). Carlos Santana, meks. muzyk rockowy (ur. 20 VII 1947). Karol Strasburger, aktor pol. (ur. 1947). Carlos Salinas de Gortari, prezydent Meksyku (ur. 1948). Charlie Sheen, właśc. Charles Estevez, aktor amer. (ur. 1966).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Karl Friedrich Hieronymus von Münchhausen (1720–97), oficer niemiecki, mitoman, na podstawie jego fantastycznych opowiadań powstało wiele utworów. Don Carlos, poemat dramatyczny F. Schillera (1787). Charles Primrose z powieści Pleban z Wakefield O. Goldsmitha. Karol Borowiecki z Ziemi obiecanej W. Reymonta (1899). Karol Darnay z Opowieści o dwóch miastach Ch. Dickensa. Karol Moor z dramatu Zbójcy F. Schillera (1781). Charlie Marlow, bohater kilku powieści J. Conrada. Karol Grandet z powieści H. Balzaca Eugenia Grandet (1833). Don Carlos, opera G. Verdiego. Karol Franciszek Myriel z powieści Nędznicy V. Hugo (1862). Karol Bovary z powieści Pani Bovary G. Flauberta (1857). Karol ze Zmowy nieobecnych M. Kuncewiczowej. Charles Swann z powieści M. Prousta W poszukiwaniu straconego czasu (1913-27). Jan Maciej Karol Wścieklica, sztuka S.I. Witkiewicza (1922). Karol Hamilton z powieści M. Mitchell Przeminęło z wiatrem (1936). Karol z powieści Na wschód od Edenu J. Steinbecka (1952). Karl Krug, nowela A. Świętochowskiego (1879). Karol z dramatu T. Rittnera Głupi Jakub (1910). Carlos Fermin, bohater filmu i powieści Fitzcarraldo W. Herzoga.
NA EKRANIE:
Ekranizacja pow. Przeminęło z wiatrem M. Mitchell w reż. V. Fleminga (1939). Ekranizacje pow. Nędznicy V. Hugo w reż. R. Bernarda (1934), R. Bolesławskiego (1935), LeChanoisa (1957), R. Hosseina (1982) i A. Bille’a (1998). Filmy wg pow. Ziemia obiecana W. Reymonta: rolę Karola w reż. A. Hertza (1927) grał Kazimierz Junosza-Stempowski, a w reż. A. Wajdy (1974) — Daniel Olbrychski. Film Przygody Münchhausena w reż. K. Zemana (1962), rolę tytułową grał Miloš Kopecký. Ekranizacje wg pow. Lord Jim J. Conrada: rolę Charliego Marlowa w reż. R. Brooksa (1964) grał Jack Hawkins, a w reż. N. Roega (1994) — Tim Roth. Filmy wg pow. Pani Bovary G. Flauberta: rolę Karola Bovary’ego w reż. G. Lamprechta (1937) grał Aribert Waescher, w reż. V. Minelliego (1949) — Van Heflin, a w reż. C. Chabrola (1991) — Jean Franois Balmer.
W POEZJI:
Spojrzał po sobie smutnie i rzekł z prawdziwym bólem:„I po co się tak nazywać, skoro się nie jest królem?!(...)Gdy w życiu melon noszę i buty zakurzone,po co mam dźwigać w godle miecz, berło i koronę?...”Kazimiera Iłłakowiczówna, „Karol”chcemy światłości muzyk twychdźwięków topielijeść da nam takt pić da nam rytmi da się uweselićJózef Czechowicz, „Modlitwa żałobna”(pamięci Karola Szymanowskiego)
PRZYSLOWIA:
Na świętego Karola wyjrzy spod śniegu rola.
KAROL
Wielka księga imion