Imię znane z legendy o królu Kraku, o pochodzeniu trudnym do ustalenia. Może wywodzić się ze starosłowiańskiego słowa węda (wędka), litewskiego vandene (rusałka), niemieckiego Wenedka (Łużyczanka, Słowianka) lub skrótu germańskich imion Wendeliburg albo Wendelgard. Po raz pierwszy pojawiło się w Kronice polskiej Wincentego Kadłubka, w XII w. ZDROBNIENIA: Wandzia, Wandzik, Wandeczka, Deczka. OBCE FORMY: Wanda, Vanda (ogólnie przyj. forma).
NAZWISKA:
Wandach, Wandas, Wandecki, Wandel, Wandela, Wandkiewicz, Wandlewski, Wandoch, Wanduch, Wandulski, Wandura, Wandurski, Wandych, Wandycz, Wandyszewski, Wandzelewicz, Wandzewicz, Wandziak, Wandzicki, Wandziewicz, Wandziński, Waniak, Waniczek, Wańda, Wańdach, Wańdachowicz, Wańdziovh, Wieniewski.
ZNANE POSTACIE:
Wanda Siemaszkowa, aktorka pol. (30 XII 1867–6 VIII 1947). Wanda Landowska, pol. klawesynistka i kompozytorka (5 VII 1877–16 VIII 1959). Wanda Gertz, major, żołnierz Legionów Pol. i Kedywu (13 IV 1896–10 XI 1958). Wanda Moszczeńska, historyk pol. (1896–1974). Wanda Wermińska, pol. śpiewaczka operowa (1900–1988). Wanda Wasilewska, pol. dział. komunist., pisarka (21 I 1905–29 VII 1964). Wanda Jakubowska, pol. reżyserka film. (10 X 1907–24 II 1998). Wanda Łuczycka, aktorka pol. (2 VII 1907–3 VII 1996). Wanda Stanisławska-Lothe, aktorka pol. (ur. 1910). Wanda Bacewicz, pol. poetka i dziennikarka (ur. 1911). Wanda Bacewicz, pol. poetka (ur. 1914). Wanda Paklikowska-Winnicka, pol. art. plastyk (ur. 1914). Wanda Budohoska, pol. psychofizjolog (ur. 1920). Wanda Laskowska, pol. reżyser teatralny (ur. 2 X 1921). Wanda Leyko, radiobiolog pol. (ur. 1921). Wanda Bobrowska-Nowak, psycholog pol. (ur. 1925). Wanda Gołkowska, pol. malarka (ur. 1925). Wanda Chotomska, pisarka pol. (ur. 26 X 1929). Wanda Macedońska-Zalewska, malarka pol. (ur. 1929). Wanda Wiłkomirska, pol. skrzypaczka (ur. 1929). Wanda Majer, aktorka pol. (ur. 1932). Wanda Warska, piosenkarka pol. (ur. 1932). Wanda Błońska-Wolfarth, publicystka pol. (ur. 1934). Wanda Zmarzer, pol. filolog (ur. 1941). Wanda Rutkiewicz-Błaszkiewicz, pol. alpinistka (1943–1992). Wanda Neumann, aktorka pol. (ur. 1945). Wanda Warska, pol. poetka i piosenkarka.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Wanda, córka Kraka, która rzuciła się do Wisły, ponieważ nie chciała Niemca; bohaterka zapisów średniewiecznego kronikarza Wincentego Kadłubka oraz utworów S. Wyspiańskiego. Wanda ze sztuki dla dzieci Przygody Piotrusia Pana J. Barrie’ego. Wanda, córka Kraka, opera K. Hofmana (1860). Wanda z Zawiszy Czarnego J. Słowackiego. Wanda z powieści W. Berenta Ozimina (1911). Wanda Okszyńska z powieści S. Żeromskiego Przedwiośnie (1925). Wanda, pierwsze polskie czasopismo kobiece (1818).
NA EKRANIE:
Film wg powieści Przedwiośnie S. Żeromskiego w reż. H. Szaro (1928), rolę Wandy odtwarzała Jaga Boryta.
AFORYZM:
Minęły te czasy,Gdy Wanda nie chciała Niemca,Teraz najchętniej się wydaWłaśnie za cudzoziemca. Wiesław BłachFraszki poświęcone Wandzie Telakowskiej, założycielce Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie:Dziewiczego pilnując wieńca,obie Wandy nas traktują srogo,tamta Wanda nie chciała Niemca,a ta Wanda nie chce nikogo.Tamtą Wandę legenda zdobi:w nurt skoczyła niewinna i cała,nasza Wandzia niech tego nie robi,bo by Wisła szeroko wylała.Julian Tuwim, „Wanda”Penelopie skradłaś wzrosta Marlenie Dietrich głos,talent twórczy — Fałatowi,lekkość słowa — Tuwimowi.Chłopomanię — Messalinie,władzcze gesty — Katarzynie,filozofii już nie liczę,wobec której Nietzsche niczem.Karol Szpalski
W POEZJI:
Za wszystko odpowiedzialna, bierze na siebie winy otoczeniai wszelkie zasługi,czynna — do obłędu, żarliwa — do szaleństwa,pracuje niby wół jak dzień szeroki i długi.Uczłowieczona, uświadomiona, uspołeczniona,ujęta w zasady i hasła jak w karby– roi się, mrowi, wlecze olbrzymie ciężary, zasypuje odwieczne rowy i równa prastare garby.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Wanda”Woda wanda wiślanasino płynie dno śpiewagłaź głębica srebliwawoda wanda ruślanapo ciemnurzu pazurem czesze włosy świetłodziewodzi jaskro księżawiectopiel dziewny kniaziewny.Julian Tuwim, „Wanda”Idziesz, widzę, śród ogrodu drobnym kroczkiem w sukni białej,@Opis Next:A za tobą tamburyna, sarabandy i słowiki.(...)Jan Lechoń, „Sarabanda dla Wandy Landowskiej”
PRZYSLOWIA:
Wygląda jak Wanda z Wisły wyciągnięta.(związane z legendą o Wandzie, która nie chciała Niemca)
WANDA
Wielka księga imion