Pochodzenia staroniemieckiego, od słów willo (wola) i helm (hełm, ochrona). Oznacza: ten, który ma silną wolę, udziela schronienia innym. W Polsce notowane od XII wieku, częściej używane od XIV w., ale nigdy nie osiągnęło większej popularności. Pojawia się również w formach Wilaham, Wilam, Wielhelm, Wielm, Wilhelm, Willehelm. ZDROBNIENIA: Wilek, Wili, Wiluś, Wilhelmek. INNE FORMY: Wilam, Wilem. OBCE FORMY: Vilhelmus, Guilielmus (łac.), Bill, Billy, William, Will, Willy (ang.), Wilhelm, Willehalm, Willem, Willi, Wilm (niem.), Guillaume (fr.), Guillermo (hiszp.), Guglielmo (wł.), Viljgeljm (ros.), Vilm (czes.), Vilhelm, Viliam (słowac.), Vilhelm, Viljem, Vilim (połud.-słow.). Forma żeńska: Wilhelmina.
NAZWISKA:
Wielam, Wielusz, Wila, Wilaczek, Wilam, Wilamek, Wilamowicz, Wilamski, Wilan, Wilaniewicz, Wilankowicz, Wilanowicz, Wilański, Wilasz, Wilaszek, Wilaszyn, Wilchelm, Wilchelmi, Wilchemowicz, Wilchowski, Wilejek, Wilem, Wilemowicz, Wilemski, Wileniec, Wilenko, Wilewicz, Wilhelm, Wilhelmi, Wilhelmowicz, Wiliam, Wiliamowski, Wilian, Wilianowski, Wilich, Wilichowski, Wilik, Wilim, Wilimczuk, Wilimczyk, Wilimek, Wilimiński, Wilimowicz, Wilimowski, Wilimski, Wilin, Wiliniak, Wiliniec, Wilinkiewicz, Wilinowicz, Wiliński, Wilisz, Wiliszewski, Wiloński, Wilusz, Willamowicz, Willem, Wilomowicz, Wilomski, Wiluch, Wilumow, Wiluń, Wilusz, Wiluszek, Wylam.
PATRON:
Św. Wilhelm z Gellone, hrabia Tuluzy (755–1075). Pod koniec życia został mnichem. (Wspomnienie 28 maja).Św. Wilhelm, misjonarz angielski, który nawracał Danię na chrześcijaństwo. Występował przeciw królowi Swenowi. Zmarł ok. 1076 roku. (Wspomnienie 2 września).Św. Wilhelm z Vercelli, wł. pustelnik. Założył aż siedem klasztorów. Zmarł w 1142 roku. (Wspomnienie 25 czerwca).Św. Wilhelm z Norwich, benedyktyn angielski (1132). W jego śmierci dopatrzono się mordu rytualnego. Podejrzenie padło na społeczność żydowską, pomino braku jakichkolwiek dowodów. (Wspomnienie 5 kwietnia).Św. Wilhelm, mnich zakonu cystersów i arcybiskup. Znany z walk przeciwko herezji albigensów. Zmarł w 1209 roku. Patron zegarmistrzów.Św. Wilhelm, mnich z zakonu kanoników regularnych. Pochodził z Francji, lecz przez 30 lat działał w Danii. Dokonał chrystianizacji tego kraju. Zmarł w 1203 roku. (Wspomnienie 6 kwietnia).
ZNANE POSTACIE:
Wilhelm Tell, znakomity łucznik, bohater szwajcarskiej legendy (ur. XIV w.). William Adams, żeglarz ang., jedyny cudzoziemiec, który został samurajem (1564–16 V 1620). William Shakespeare, ang. dramatopisarz (1564–1616). Gottfried Wilhelm Leibniz, filozof niem. (1 VII 1646–14 XI 1716). William Congreve, ang. dramaturg (24 I 1670–19 I 1729). William Hogarth, ang. malarz i grafik (10 XI 1697–25 lub 26 X 1764). William Blake, ang. poeta, malarz (28 XI 1757–12 VIII 1827). William Wordsworth, ang. poeta (7 IV 1770–23 IV 1850). Georg Wilhelm Friedrich Hegel, filozof niem. (27 VIII 1770–14 XI 1831). William Congreve, ojciec ang. techniki rakietowej (20 V 1772–16 V 1828). Wilhelm von Humboldt, niem. naukowiec i polityk (22 VI 1767–8 IV 1835). Friedrich Wilhelm Schelling, filozof niem. (1775–1854). William Turner, właśc. Joseph Mallord William Turner, ang. malarz (23 IV 1775–19 XII 1851). William Hedley, ang. pionier kolejnictwa (13 VII 1779–9 I 1843). Wilhelm Karl Grimm, niem. baśniopisarz, brat Jacoba (24 II 1786–16 XII 1859). Wilhelm I, cesarz niem. (22 III 1797–9 III 1888). William Henry Fox Talbot, ang. archeolog (11 II 1800–17 IX 1877). Wilhelm Weitling, ideolog utop. komunizmu (ur. 1808). William George Armstrong, ang. wynalazca (26 XI 1810–27 XII 1900). William Makepeace Thackeray, ang. pisarz (18 VII 1811–24 XII 1863). William Tecumseh Sherman, amer. generał, uczestnik wojny secesyjnej (8 II 1820–14 II 1891). William Wilkie Collins, ang. powieściopisarz (8 I 1824–23 IX 1889). William Morris, ang. projektant i pisarz (24 III 1834–3 X 1896). Wilhelm Conrad Röntgen, niem. fizyk, odkrywca promieni X, laureat Nagrody Nobla (27 III 1845–10 II 1923). William F. Cody (Buffalo Bill), łowca bizonów, bohater licz. powieści i filmów (26 II 1846–10 I 1917). William Ramsay, szkocki chemik, współodkrywca argonu, neonu, kryptonu i ksenonu (2 X 1852–23 VII 1916). Wilhelm II, niem. cesarz (27 I 1859–4 VI 1941). Wilhelm Bruchnalski, pol. historyk lit. (21 V 1859–9 XII 1938). William Sidney Porter (pseud. Henry O.), amer. nowelista (11 IX 1862–5 VI 1910). William Butler Yeats, irl. poeta, laureat Nagrody Nobla (13 VI 1865–28 I 1939). Wilhelm Feldman, pisarz pol. (8 IV 1868–25 X 1919). Wilhelm Pieck, pierwszy prezydent NRD (3 I 1876–7 IX 1960). Wilhelm Furtwängler, niem. dyrygent (26 I 1886–30 XI 1954). Wilam Horzyca, właśc. Wilhelm Henryk Hořitza, pol. poeta, reżyser, dyrektor teatru (28 II 1889–2 III 1959). Wilhelm Canaris, niem. admirał (1 I 1887–9 IV 1945). William Abbot, członek amer. duetu komediowego Abbott i Costello (ur. 1895). William Cuthbert Faulkner, pisarz amer. (25 IX 1897–6 VII 1962). Sir William Turner Walton, kompozytor ang. (29 III 1902–8 III 1983). William Wyler, amer. reżyser filmowy (1 VII 1902–27 VII 1981). William Count Basie, amer. muzyk jazzowy (21 VIII 1904–26 IV 1984). James William Fulbright, amer. polityk (9 IV 1905–9 II 1995). Billy Wilder, amer. scenarzysta i reżyser filmowy (22 VI 1906–27 III 2002). William Saroyan, pisarz amer. (31 VIII 1908–18 V 1981). William Burroughs, pisarz amer. (5 II 1914–2 VIII 1997). Wilhelm Szewczyk, pol. poeta, eseista i tłumacz (5 I 1916–8 VI 1991). Kingsley William Amis, pisarz ang. (16 IV 1922–22 X 1995). (William) Blake Edwards, amer. pisarz i reżyser filmowy (ur. 1922). Bill Haley, właśc. William John Clifton Haley, amer. pionier rock and rolla (1925–1981). William Clark Styron, pisarz amer. (ur. 11 VI 1925). Bill Cosby, właśc. William Henry Cosby, amer. aktor komediowy (ur. 12 VII 1937). William Smokkey Robinson, amer. piosenkarz i kompozytor (ur. 1940). Bill Forsyth, szkoc. reżyser filmowy (ur. 1947). William Hurt, aktor amer. (ur. 1950).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Billy Budd, powieść H. Melville’a. Buffalo Bill, bohater licznych filmów i opowiadań (N. Buntline, O. Igraham i in.). Wilhelm Tell, bohater ludowej legendy szwajcarskiej, również wielu utworów literackich, tetralnych i filmowych. Wilhelm Ton z dramatu T. Micińskiego Kniaź Patiomkin (1906). Wilhelm Voigt z powieści Kapitan z Kopenicka C. Zuckmayera (1930). Willy Loman z dramatu A. Millera Śmierć komiwojażera (1949). Wilhelm Meistr z powieści Posłanictwo teatralne Wilhelma Meistra, Lata nauki Wilhelma Meistra i Lata wędrówki Wilhelma Meistra, J.W. Goethego. Wilhelm z Baskerville z powieści Imię róży U. Eco (1980). Billy Pilgrim z powieści K. Vonneguta Rzeźnia numer pięć. William Wilson, opowiadanie E.A. Poe (1839). William Aschton z powieści W. Scotta Narzeczona z Lammermoor (1819).
NA EKRANIE:
Ekranizacje dramatu Śmierć komiwojażera: w reż. L. Benedeka (1951) rolę Willy’ego Lomana grał Frederic March, w reż. V. Schloendorffa (1985) – grał Dustin Hoffman. Film wg powieści Imię róży U. Eco w reż. J.-J. Annauda (1986), rolę Wilhelma grał Sean Connery. Ekranizacja powieści K. Vonneguta Rzeźnia numer pięć (1969) w reż. G.R. Hilla (1971), rolę Billy’ego odtwarzał Michael Sacks.
W POEZJI:
Tam przed chwilą ów Wilhelm wraz z nią wychowanyOstatnie z jej ust pięknych przyjął pożegnanie;Z nią wraz przy matce pędząc wiek swój młodocianyStarał się zasługiwać na jej przywiązanie;Choć mógł mniemać, że od niej był wzajem kochany,Zniosła jednak Jadwiga mężnie to rozstanie,Kiedy już wpółmartwego ci, co przy nim stali,Na swych rękach wynieśli z obrzędowej sali.Dyzma Bończa Tomaszewski, „Jagielloniada”
WILHELM
Wielka księga imion