(ros. bolszinstwo - większość)
ideologia rewol., przystosowanie podstawowych założeń marksizmu ( K. Marks) do społ. i ekon. warunków Rosji i jej tradycji polit. Początki b. sięgają rozłamu, dokonanego w Brukseli w1903 naII Zjeździe Socjaldemokratycznej Partii Rosji (SDPRR), gdzie kierowana przez W. Lenina frakcja uzyskała przewagę większością jednego głosu nad grupą Martowa. Lenin zażądał centralizacji partii i stworzenia elity zawod. rewolucjonistów, czemu sprzeciwili się pozostali (mienszewicy). Lenin rewolucję uzależniał od klasowego uświadomienia proletariatu, czyli jego przekształcenia się z "klasy w sobie" (tj. skupiającej jedynie uwagę na kwestiach bytowych) w "klasę dla siebie" (tj. świadomej swojej misji historycznej). Urzeczywistnić to może tylko zdyscyplinowana, scentralizowana partia pod kierownictwem zawod. rewolucjonistów wywodzących się z inteligencji oorientacji socjalist. Dyscyplinę partyjną miał wzmacniać zakaz działalności frakcyjnej oraz krytyki decyzji podejmowanych przez organy partii. Zrewidował poglądy Marksa uznając, że w Rosji możliwe jest przeprowadzenie rewolucji przez proletariat w sojuszu z chłopstwem - leninizm. W1912 bolszewicy utworzyli
oddzielną partię - SDPRR(b), która po rewolucji październikowej doszła do władzy. Wywodziła się z niej, utworzona
w 1953, Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego, której ideologią był marksizm-leninizm. Zasady b. stały się źródłem bezprzykładnego terroru partii wobec społ., który szczególnie w okresie rządów Stalina doprowadził do masowego ludobójstwa oraz zaniku wszelkich demokr. form życia polit. Zob. też: kult jednostki,marksizm-leninizm.
- BESANÇON Alain, (ur. 1932)
- Russell Bertrand, (1872-1970)
- Lenin Włodzimierz I., właśc. W.I. Uljanow, (1870-1924)