(arab. islam - poddanie się woli Boga)
jedna z wielkich monoteistycznych rel., licząca około 850-950 mln wyznawców, żyjących głównie w Azji Pd., Pd.-Wsch. i Centralnej, w krajach arab., Afryce, ale też w Europie i Ameryce Płn. Są to więc przedstawiciele różnych nar., grup etnicznych, podzieleni na dwa główne odłamy szyitów i sunnitów, ale też na ponad 300 odgałęzień, sekt i ruchów rel. (imamici, alawici, ismailici, zajdyci, ibadyci, wahabici, druzowie itp.). W i. nie ma jednej władzy polit. i rel., ale występuje silna tendencja do łączenia rel., doktryny społ., polit. i prawnej i odnoszenia tego do każdego przejawu życia wspólnoty ludzkiej. Centralną postacią i. jest jego twórca - Muhammad (Mahomet) ur. ok. 571 n.e. w Mekce, zasłynął swą mądrością, skromnością, dobrocią. W wieku 40 lat zaczął mieć objawienia
i rozpoczął na polecenie archanioła Gabriela głosić proroctwo jako rasul Allach (wysłannik Boga). Główne prawdy to stwierdzenie, że Bóg, stwórca świata jest jeden, wszechwładny. Wszystkich ludzi czeka dzień sądu, kiedy to wykonujący rozkazy Boga zostaną nagrodzeni rajem, a lekceważący przykazania znajdą się
w piekle. Towarzyszący temu radykalizm społ. był przyczyną prześladowań, dopiero po ucieczce w 622 (data ta jest początkiem ery muzułmańskiej) do Jathrib, które przyjęło nazwę Medyny, zyskał poparcie i zbudował społ. opartą na równości praw, ale wykluczającą wyznawców innych rel. Opanował także po legendarnych walkach Mekkę, pozostawiając w chwili śmierci w 632 silną społ. islamską. W tym też czasie zaczęto spisywać Koran, będący świętą księgą rel. Wg jego zasad do obowiązków muzułmanina należy wyznanie wiary, modlitwa, jałmużna, post i pielgrzymka, a dla konserwatystów też święta wojna (dżihad). Następne wieki stały się okresem ekspansji i. na sąsiednie ziemie i wielu wewn. podziałów oraz konfrontacji z równie ekspansywnym chrześcijaństwem. Od końca XIX w. pojawił się nurt modernistyczny, który zrealizował się w najradykalniejszej formie w Turcji, gdzie w 1924 dokonano laicyzacji państwa. Tendencji tej towarzyszy jednak cały czas przeciwstawny prąd fundamentalizmu islamskiego. Zob. też islamizm, panislamizm.