(łac. colonia - osiedle)
polityka mocarstw polegająca na opanowaniu i utrzymaniu w polit. i ekon. zależności krajów słabo rozwiniętych w celu czerpania zysków K. to też system rządów oparty na takiej polityce. Zjawisko narodziło się w czasie odkryć geogr. (XIV i XV w.). Proces podziału świata został usankcjonowany prawnie. W ramach porozumień międzynar. (pierwsze to traktat z Tordesillas
z 1494) uznawano za dozwolone aneksje, handel terytoriami, podporządkowanie zamorskiej ludności władzy metropolii kolonialnych. Zdobyte terytoria miały różny status, były to kolonie, protektoraty, kondominia, terytoria mandatowe i obszary powiernicze, zarządzano nimi za
pomocą adm. kolonialnej lub uzależnio-
nych od kolonizatorów lokalnych struktur państw. bądź plemiennych. Ostateczny ich podział nastąpił w latach 70. XIX w., obejmując Afrykę, Azję i Amerykę, co stanowiło ok. 55% pow. świata. Kolonie były zapleczem surowcowym i rynkiem zbytu dla metropolii, także rynkiem taniej siły roboczej w okresie niewolnictwa. W efekcie ich rozwój był zahamowany lub następował powoli i w nienaturalny sposób. Efektem wyzysku była monokulturowa gospodarka, nędza i zacofanie ludności, nienaturalne granice krajów dzielące grupy etniczne, wstrzymane procesy nar., państwowotwórcze, społ. Proces dekolonizacji przyspieszyła I i II wojna świat., jednak jeszcze po zakończeniu II wojny świat. ponad 25% pow. globu pozostawało w zależności kolonialnej od Australii, Belgii, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Japonii, Nowej Zelandii, USA, W. Brytanii, Związku Południowej Afryki. Karta Narodów Zjednoczonych określała wyraźnie, że warunkiem rozwoju terytoriów niesamodzielnych jest uzyskanie samodzielności. Proces dekolonizacji został obecnie praktycznie zakończony.
- kolonializm, zwolennik kolonializmu,...
- kolonializm, polityka mocarstw zmierzająca...
- KOLONIALIZM, polityka państw rozwiniętych...