polityka państw rozwiniętych gospodarczo lub militarnie polegająca na opanowaniu terytorium i utrzymaniu w zależności politycznej i gospodarczej krajów słabo rozwiniętych, w celu osiągnięcia własnych korzyści; początki k. wiążą się z wielkimi odkryciami geograficznymi przełomu XV/XVI w., kiedy to Hiszpania i Portugalia podporządkowały sobie znaczne obszary Ameryki Płd. i Środk., wybrzeża zach. Afryki i wyspy Azji Płd.-wsch.; zniszczono wówczas m.in. cywilizację Majów, Azteków i Inków; XVI-XVIII w. gł. mocarstwami kolonialnymi stają się Anglia, Holandia, Belgia, Francja, do których w XIX w. dołączają Rosja, Niemcy, Japonia, Włochy, opanowując większość obszaru Afryki i Azji; w początku XX w. największe mocarstwo kolonialne W. Brytania zarządzała terytorium wielkości 33 mln km2, przy własnym obszarze rzędu 310 tys. km2, a należały do niej m.in. Indie, Kanada, Australia, Egipt; stan prawny k. sankcjonowany był dziesiątkami międzynar. traktatów, a Liga Narodów akceptowała 1920 fakt, iż z 1875 mln ludzi, zaludniających wówczas świat, dwie trzecie (1250 mln) żyło w koloniach; eksploatacja (niekiedy rabunkowa) bogactw naturalnych, wyzysk taniej siły roboczej, niszczenie kultury i hamowanie naturalnego rozwoju poszczególnych krajów kolonialnych to główne cechy k., któremu czasem towarzyszyła eksterminacja miejscowej ludności wzniecającej powstania niepodległościowe; pod koniec istnienia k. przyniósł również w niektórych krajach skolonizowanych pewien rozwój nowoczesnej infrastruktury oraz podniesienie poziomu oświaty, medycyny itp.; po II woj. świat. Karta ONZ wyeliminowała pojęcie "kolonii", zastępując je terminem "terytorium powiernicze" i nakładając na państwa kolonialne obowiązek przyznania koloniom niezależności; proces dekolonizacji większości krajów dokonał się na przełomie lat 50. i 60. XX w.; pod koniec stulecia status ten posiadały wyłącznie niewielkie enklawy i to wskutek akceptującego formalny stan rzeczy stanowiska miejscowej ludności wyrażonego w referendach.
SCOTT, KARTA ORGANIZACJI JEDNOŚCI AFRYKI, ORGANIZACJA JEDNOŚCI AFRYKAŃSKIEJ, DIDEROT Denis, SALUM, SALISBURY, JUÁREZ, NIEMCY, AFRYKA, ANTANANARYWA
- kolonializm, zwolennik kolonializmu,...
- kolonializm, polityka mocarstw zmierzająca...
- kolonializm, (łac. colonia - osiedle)...