(ONZ) (Organization of United Nations)
powszechna i uniwersalna organizacja międzynar., utworzona po II wojnie świat. Na jej powstanie miały wpływ: Karta Atlantycka podpisana przez USA
i W. Brytanię w 1941, Deklaracja Narodów Zjednoczonych z 1942; Deklaracja Moskiewska z 1943, konferencje z 1944 w Dumbarton Oaks i z 1945 w Jałcie, które zadecydowały o strukturze i zasadach działania organizacji. Konferencja założycielska rozpoczęła się w San Francisco w 1945, a zakończyła podpisaniem Karty Narodów Zjednoczonych przez 50 państw założycieli. Karta weszła w życie 24 X 1945 i ten dzień obchodzony jest jako światowy Dzień ONZ. Najważniejsze cele ONZ: utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwijanie przyjaznych stosunków mię-
dzy narodami, popieranie rozwoju gosp.
i społ. wszystkich narodów oraz współpracy państw w celu rozwiązywania wspólnych problemów, popieranie podstawowych wolności i praw człowieka. W skład struktury ONZ wchodzi: Zgromadzenie Ogólne ONZ, Rada Bezpieczeństwa, Rada Społeczno-Gospodarcza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Sekretariat i Sekretarz Generalny, i Rada Powiernicza. Ten ostatni organ odegrał istotną rolę w procesie dekolonizacji, jego zadaniem było bowiem sprawowanie nadzoru nad tzw. terytoriami niesamodzielnymi. System ONZ uzupełniają organizacje wyspecjalizowane, których zdaniem jest służenie pozapolitycznym celom współpracy międzynar. na płaszczyźnie gosp., społ., kult. Wiele lat istnienia ONZ i efekty tej działalności potwierdzają słuszność funkcjonowania organizacji o powszechnym i uniwersalnym charakterze, ale jej efektywność w realizacji podst. celów, czyli zapewnienia pokoju, jest kwestionowana. Zasadniczy problem to brak możliwości egzekwowania decyzji, ONZ jest zależna od dobrej woli swych członków, nie ma bowiem charakteru ponadnarodowego rządu, operacje pokojowe jej sił zbrojnych są ograniczone do rozdzielania zwaśnionych stron bez prawa podjęcia walki, środki represyjne, jak np. sankcje międzynar. muszą być zaakceptowane przez wszystkich stałych członków Rady Bezpieczeństwa, co w praktyce wyklucza zastosowanie ich wobec któregoś z nich lub ich sojuszników (stąd też idea reformy RB). Krytycznie jest też oceniana działalność ONZ na innych polach, głównie ze względu na przerost adm.
i marnotrawienie ogromnych funduszy na utrzymanie.
- Organizacja Narodów Zjednoczonych, powszechna organizacja...
- Organizacja Narodów Zjednoczonych, (ONZ)
- ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, ang. United Nations,...