(franc. parlament, ze śrd.w. - łc. parlamentum)
naczelny przedstawicielski organ państwowy w zakresie władzy ustawodawczej wyłoniony w drodze wyborów. P. ukształtował się w Anglii w XII w. W 2. poł. XIV w. doszło do podziału na Izbę Lordów i Izbę Gmin; w XVIII w. p. angielski uzyskując przewagę nad władzą wykonawczą, zapoczątkował system parlamentarno-gabinetowy. Zgromadzenia stanowe o podobnym charakterze powstały w średniow. także w innych państwach eur. Do najstarszych należą np. Stany Generalne we Francji (XIV w.), sejm w Polsce (XV w.). Od XIX w. organ ten stał się instytucją powszechną, pojawił się na innych kontynentach. W 2. poł. XX w. zauważalne jest ograniczenie władzy ustawodawczej na rzecz wykonawczej. W państwach autorytarnych ( autorytaryzm) p. jest na ogół zdominowany przez rzadzącą partię. Ze względu na strukturę wewn. wyróżnia się p. 1-izbowy (tzw. unikameralny), np. w Danii, Grecji, Szwecji, Portugalii, Finlandii oraz 2-izbowy (tzw. bikameralny) np. w Polsce, Hiszpanii, Francji, Austrii, Holandii. W 2-izbowym p. izba niższa wyłaniana jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich, a izba wyższa formowana na podst.: wyboru pośredniego poprzez kolegia elektorskie (np. we Francji), nominowania (np. Izba Lordów w W. Brytanii) oraz powszechnych i bezpośrednich wyborów (np. w Polsce, Czechach, Japonii, USA). W niektórych krajach (np. w Irlandii, Indiach) stosowana jest metoda mieszana, część składu izby wybierana jest przez kolegia elektorskie, pozostali są nominowani m.in. przez premiera czy prezydenta. W Niemczech w skład Bundesratu wchodzą osoby delegowane przez rządy krajowe. Ze względu na zakres kompetencji izby wyższej wyróżnia się 2-izbowość symetryczną, gdy obie izby mają zbliżony zakres kompetencji (np. w USA, Belgii, Niemczech) i asymetryczną - władza ustawodawcza faktycznie spoczywa w izbie niższej (np. we Francji, W. Brytanii, Włoszech). P. powołuje też swoje organy wewn., należą do nich: jednoosobowe organy kierownicze (np. Marszałek Sejmu RP, spiker Izby Reprezentantów w USA) i kolegialne (np. Prezydium Sejmu); organami pomocniczymi p. są komisje ( komisja sejmowa). P. spełnia wiele funkcji: 1. ustrojodawczą - określa zasady ustrojowe państwa zawarte w konstytucji; 2. ustawodawczą - uchwala ustawy na podst. konstytucji; 3. kreacyjną - uczestniczy w powoływaniu rządu lub decyduje bądź współdecyduje o wyborze głowy państwa; 4. kontrolną - wobec rządu za pomocą np. interpelacji poselskich, wniosku o wotum nieufności. Zob. też: Sejm, Senat.
- parlament, posiedzenie parlamentu,...
- PARLAMENT, naczelny organ władzy...
- PARLAMENT DŁUGI, nazwa parlamentu ang.(...)