naczelny organ władzy państwowej wybierany z założenia w wolnych i demokratycznych wyborach powszechnych, gł. spośród przedstawicieli partii polit.; za ojczyznę parlamentaryzmu uważa się Anglię, gdzie w XIII w. wykształcił się z rady królewskiej, a w XIV w. przybrał formę dwuizbową (niższa Izba Gmin i wyższa Izba Lordów); w innych państwach też powstawały feudalne zgromadzenia stanowe, rady przy monarchach (XII w. Kortezy w królestwie Asturii i Leónu, XIV w. Stany Generalne we Francji, XV w. Sejm w Polsce); XVIII w. przyniósł dominację p. w Anglii nad władzą wykonawczą i ukształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego; w miarę wzrostu wagi p. w życiu polit. monarchii (przy ograniczeniu praw wyborczych i powszechności wyborów) nasilały się żądania nadania p. funkcji rzeczywistego przedstawicielstwa narodu i przyjęcia gwarantujących to ustaw zasadniczych (konstytucji); rewolucja przemysłowa, rozwój kapitalizmu, ewolucja systemu polit., rosnący oddolny nacisk na burżuazję i posiadaczy (powstanie silnych ruchów robotniczych), przyniosły zdemokratyzowanie ordynacji wyborczej (w krajach demokracji parlamentarnej jedynym ograniczeniem pozostał wiek wyborcy); kryzys demokracji po I woj. świat. zrodził liczne rządy dyktatorskie w Europie (wł. faszyzm, niem. nazizm, Hiszpania gen. Franco, komunizm w ZSRR), które całkowicie zlikwidowały organy p. bądź przekształciły je w instytucje fasadowe; podstawowe funkcje p. to uchwalanie ustaw regulujących system prawno-społ.-gosp. państwa, wpływanie na skład rządu i polityczne rozliczanie go z odpowiedzialności (wotum zaufania lub nieufności, interpelacje poselskie); konstytucja reguluje podział kompetencji między p. a władzą wykonawczą, która ma prawo (gł. głowa państwa) przedterminowego rozwiązywania p. i wcześniejszego rozpisania wyborów powszechnych; we współcz. demokracjach obserwuje się tendencję do zmniejszenia roli parlamentu na rzecz władzy wykonawczej; po upadku komunizmu i rozpadzie ZSRR p. odrodził się w państwach objętych wcześniej dominacją komunistyczną; także w Polsce odbyły się pierwsze po II woj. świat. wolne i w pełni demokratyczne wybory do sejmu (1991); p. wyłaniany jest na określony okres, zw. kadencją; parlamentarzystom (posłowie, deputowani, kongresmeni) przysługują przywileje immunitetu (nietykalność); p. może mieć strukturę jedno- lub dwuizbową (izba wyższa i niższa); 1989 w wyniku porozumień Okrągłego Stołu Sejm RP przekształcił się ponownie w p. dwuizbowy (powołanie Senatu).
- parlament, posiedzenie parlamentu,...
- parlament, (franc. parlament ,...
- PARLAMENT DŁUGI, nazwa parlamentu ang.(...)