określenie ruchu polit., partii polit. i doktryny głoszącej ideały demokr. socjalizmu. Początki s. jako ruchu zmierzającego do zastąpienia kapitalizmu socjalizmem wiążą się z ujawnieniem pod koniec XIX w. ideologicznych różnic w eur. lewicy. Część działaczy postulowała obalenie kapitalizmu w drodze rewolucji, inni dążyli do realizacji idei socjalist. przez stopniowe jego reformowanie (socjaldemokraci). Był to też początek kształtowania się partii socjaldemokratycznych. Wybuch I wojny świat., rewolucja w Rosji 1917 oraz powstanie III Międzynarodówki komunist. (1919 w Moskwie) doprowadziło do ostatecznego podziału w ruchu robot. na odłam komunistyczny (oparty na zasadach marksizmu-leninizmu) i odłam opowiadający się za ewolucyjną i legalną drogą do socjalizmu. S. odrzuca zarówno komunizm z powodu dyktatorskiego programu sprawowania władzy ( dyktatura proletariatu) i totalitarnej wizji społ. ( totalitaryzm), jak i liberalizm - za nadawanie szczególnego znaczenia własności prywatnej, traktowanie nierówności społ. jako stanu naturalnego i brak programu socjalnego. S. akceptując kapitalizm, opowiada się zarazem za aktywną rolą państwa w sferze gosp. i społ. Jego zadaniem jest nie tylko regulowanie mechanizmu rynkowego (m.in. poprzez politykę podatkową i państw. interwencjonizm), ale też pełnienie funkcji socjalnej, zapewnienie równości społ. przez wyrównywanie szans życiowych (np. w dziedzinie ochrony zdrowia, wypoczynku) i zawod. Ideol. uogólnieniem tego programu jest koncepcja państwa dobrobytu. Do podstawowego kanonu polit. wartości s. zalicza m.in.: respektowanie praw i wolności obywat., równości wszystkich wobec prawa, funkcjonowanie wielopartyjnego systemu polit., a także zdecentralizowany sposób sprawowania władzy, polegający na przekazaniu większości kompetencji organów państwa samorządom terytorialnym.
- SOCJALDEMOKRACJA, 1 . ogólna nazwa socjaldemokratycznych...
- SOCJALDEMOKRACJA POLSKA, SdPl
- SOCJALDEMOKRACJA KRÓLESTWA POLSKIEGO, .