przemiana jądra atomowego wywołana oddziaływaniem tego jądra zinnym jądrem lub cząstką elementarną. Fakt ten ma miejsce, jeśli oba obiekty zbliżą się do siebie na odległość rzędu 10-15 m. W większości r. j. udział biorą dwie pary cząstka - jądro, pierwsza para to substraty reakcji, druga produkty reakcji. Jako przykład symbolicznego zapisu r.j. można podać pierwszą sztuczną r.j. wykonaną przez człowieka (Rutherford, 1919): (α, p) - 1,19 MeV, co należy rozumieć następująco: jądrem (tarczą) jest azot, cząstką "bombardującą" jądro jest cząstka α, wyrzuconą cząstką jest proton p, ajądrem otrzymanym wtej r.j. jest izotop tlenu. Z tego zapisu wynika również, że jest to reakcja endotermiczna, wktórej należy dostarczyć energii 1,19 MeV. Jeśli r.j. wiąże się zwydzieleniem energii, równanie uzupełnia się oskładnik (+Q). Jeśli cząstki bombardujące obdarzone są ładunkiem dodatnim, należy im dostarczyć dużej energii kinetycznej potrzebnej do pokonania sił kulombowskiego odpychania od dodatniego jądra. Jeśli są cząstkami obojętnymi (lub ujemnymi), może zajść r. j. nawet wtedy, gdy ich energie kinetyczne są małe lub równe zeru. Są to tzw. reakcje w y c h w y t u, którym towarzyszy wydzielanie ciepła. Szczególnie ważne są jądrowe reakcje r o z s z c z e p i e n i a wywołane przez neutrony, obserwowane najczęściej wprzypadku pierwiastków ciężkich znajdujących się na końcu układu okresowego. W takich r. j. jądro rozpada się zwykle na dwa jądra pierwiastków ze środkowej części układu okresowego oraz wydziela się znaczna ilość energii. R.j. można również wywołać promieniowaniem elektromagnetycznym. Jest to reakcja fotojądrowa, wymagająca dostarczenia znacznej ilości energii np.
γ + + n - 18,7 MeV. Szczególnym rodzajem r. j. są egzotermiczne reakcje syntezy jąder lekkich. Zob. też termojądrowe reakcje.
- fizyka jądrowa, dział fizyki zajmujący...
- BROŃ JĄDROWA, atomowa broń, nuklearna...
- reakcja, (1) (fiz.) przeciwdziałanie...