minerał, krzemian manganu; krystalizuje w układzie tetragonalnym; czarny, nieprzezroczysty o półmetalicznym połysku; występuje w złożach z minerałami manganu i żelaza; gł. złoża: Kazachstan, Ural, Indie, Brazylia, RPA; stosowany jako najważniejsza ruda manganowa, gł. do produkcji żelazomanganu, jako dodatek przy wytapianiu zwykłej surówki i in.
- MANGAN, Mn, manganum