Jama Królewska
jaskinia krasowa na Wyż. Krakowsko-CzęstochowskiejJura Krakowsko-Częstochowska^^^, w Chełmowej Górze (472 m) nad Doliną Sąspowską na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego; dł. 320 m, otwór na wys. 452 m; jaskinia pozioma, 2 duże komory (większa Sypialnia ma dł. i szer. ok. 30 m, wys. 7 m), obszerne korytarze i mniejsze meandry z kotłami wirowymi (do 3 m średnicy); ślady po bogatej szacie naciekowej, m.in. po dużych stalagmitach zapewne odpiłowanych; polewy naciekowe z warstewkami sadzy dokumentującymi wykorzystywanie jaskini w czasach prahistorycznych; obfite namulisko zawierało na powierzchni liczne kości niedźwiedzia jaskiniowego (w większości wybrane już w XIX w.), znaleziska archeologiczne (m.in. z neolitu i epoki brązu, kości ludzkie, narzędzia krzemienne, ceramika, palenisko); znana od bardzo dawna i wykorzystywana jako miejsce schronienia miejscowej ludności, już w XVII w. była znaną ciekawostką pokazywaną królom, stąd jej pierwotna nazwa "Jaskinia Królewska"; opisana już 1691 przez Sebastiana Piskorskiego (jest to najstarszy znany drukowany opis polskiej jaskini); co najmniej od początków XIX w. udostępniona dla turystów (wykuto m.in. schody z kamieni, do oświetlania używano specjalnych lampionów); jej wnętrze przedstawia obraz Teodora Stachowicza z 1835 (najstarszy znany wizerunek wnętrza jaskini w Polsce); od połowy XIX w. wiązane z nią są podania o ukrywaniu się w niej przed czeskimi wojskami króla Władysława Łokietka; objęta ochroną 1924; druga (po Smoczej Jamie) pod względem popularności jaskinia w Polsce, jaskinia turystyczna (jedna z 9 w Polsce) licznie zwiedzana (ponad 120 tys. osób rocznie).
- JASKINIA TURYSTYCZNA, jaskinia pokazowa
- CHEŁMOWA GÓRA, (g. 2)
- KRAKOWSKO-CZĘSTOCHOWSKA WYŻYNA, Jura Krakowsko-Częstochowska...