jaskinia pokazowa
jaskinia przystosowana do zwiedzania przez turystów (zazwyczaj wykonane są w niej ścieżki, schody, drabiny lub poręcze umożliwiajace albo ułatwiające pokonanie trudniejszych miejsc; ponadto instalowane jest oświetlenie) i udostępniana w sposób zorganizowany, za odpłatnością. Pierwszą jaskinią turystyczną była Jaskinia Vilenica (Słowenia), którą udostępniono już 1633. Obecnie na świecie istnieje ponad 1000 tego typu jaskiń (z czego ok. 600 w Europie, po ponad 200 w USA i Chinach). Niektóre z nich zwiedza corocznie po kilkaset tysięcy osób, do najliczniej zwiedzanych należą lub należały m.in. Jaskinia Postojna (Słowenia) - ok. 400-500 tys. turystów (1985 - 942 tys.), Jaskinia Nowoatońska (Kaukaz, Gruzja) - przed 1990 ok. 800 tys., Jaskinia Ali Sadr (Iran) - ok. 400 tys. osób. Liczbę osób zwiedzających jaskinie turystyczne w Europie szacuje się na ponad 20 mln. rocznie. Najbardziej znanymi są jaskinie Demianowska i Bielska na Słowacji, Baradla na Węgrzech, Mamutowa i Carlsbad w USA, Eisriesenwelt w Austrii, Macocha w Czechach, Padirac we Francji. W Polsce pierwsze j.t. utworzono w początkach XIX w. (m.in. Jaskinia Łokietka i Jaskinia Ciemna). Pierwszą w której zainstalowano stałe oświetlenie (po 1880) była Jaskinia Wierzchowska Górna. Przed wojną bardzo znaną była Jaskinia Kryształowa na Podolu (dziś Ukraina), dla której wydano specjalny przewodnik (pierwszy w Polsce). Obecnie w kraju jest 9 j.t.: w Tatrach (Jaskinia Mroźna), w G. Świętokrzyskich (Jaskinia Raj), na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (Smocza Jama w Krakowie, Jaskinie Łokietka, Ciemna, Wierzchowska Górna i Nietoperzowa), w Sudetach (Jaskinia Niedźwiedzia) oraz jedna na Niżu Polskim (w Mechowie). Najlicznie zwiedzana jest Smocza Jama (200-250 tys. osób rocznie). Ponadto szereg dalszych jaskiń jest udostępnionych do zwiedzania, np. poprzez wybudowanie dojść i zainstalowanie ułatwień (np. drabin, poręczy), ale nie ma w nich oświetlenia i za ich zwiedzanie nie płaci się (np. w Tatrach jaskinie: Mylna, Raptawicka, Obłazkowa, Smocza Jama w Wąwozie Kraków, Dziura).
- KAMÁRES JASKINIA, Kamáres Spilia
- ŁOKIETKA JASKINIA, Jama Królewska
- LAZUROWA JASKINIA, Grotta Azzurra