góry zrębowe w płd.-zach. Polsce i płn. Czechach, część Masywu Czeskiego, między G. Łużyckimi a Bramą Morawską; dł. ok. 300 km, szer. ok. 50 km; powstały w wyniku kilku orogenez prekambryjskich, na które nałożyły się późniejsze orogenezy paleozoiczne; ostateczne sfałdowanie i usztywnienie nastąpiło w czasie orogenezy hercyńskiej; w Polsce obejmują: 1. S. Zachodnie: G. Izerskie (najwyższy szczyt Wysoka Kopa, 1126 m), Karkonosze (Śnieżka, 1602 m), Kotlinę Jeleniogórską, G. Kaczawskie (Skopiec, 724 m), Pogórze Kaczawskie, Rudawy Janowickie (Skalnik, 935 m); 2. S. Środkowe: G. Kamienne (Waligóra, 936 m), G. Wałbrzyskie (Chełmiec, 869 m), G. Sowie (Wielka Sowa, 1015 m), G. Bardzkie (G. Kłodzka, 765 m), Wzgórza Włodzickie (G. Włodzicka, 758 m), G. Stołowe (Szczeliniec Wielki, 919 m), G. Orlickie (Orlica, 1084 m), G. Bystrzyckie (Jagodna, 977 m); 3. S. Wschodnie: G. Złote (Kowadło, 987 m), Grupa Śnieżnika (Śnieżnik, 1425 m), G. Bialskie (Postawna, 1110 m), G. Opawskie (Biskupia Kopa, 890 m); do S. należą też G. Łużyckie (Jěstěd, 1012 m) w Czechach i Niemczech oraz Jesioniki (Pradziad, 1491 m) i G. Oderskie (Fidlův kopec, 680 m) w Czechach; przez S. przebiega dział wodny między dorzeczami Odry, Łaby i Dunaju; wypływają stąd: Nysa Łużycka, Bóbr, Kaczawa, Bystrzyca, Nysa Kłodzka, Opawa, Łaba, Morawa; złoża węgla kamiennego i brunatnego, rudy miedzi, niklu, cyny, chromu, żelaza; liczne źródła mineralne, gł. szczawy, w uzdrowiskach: Świeradów Zdrój, Cieplice Śląskie Zdrój, Szczawno Zdrój, Kudowa Zdrój, Duszniki Zdrój, Polanica Zdrój, Lądek Zdrój; atrakcyjny rejon całorocznej turystyki, liczne pomniki przyrody, zabytki kultury materialnej (zamki, pałace, kościoły), Karkonoski Park Narodowy, gęsta sieć szlaków turystycznych; centrum adm. w Jeleniej Górze.
NYSA KŁODZKA, DOLNOŚLĄSKIE ZAGŁĘBIE WĘGLOWE, CAKLE, POŁOM, KACZAWA, POLSKIE WROTA, ŚRODKOWOPOLSKIE NIZINY, ŁOZIŃSKI, ŻYWIEC, POLSKA. WARUNKI NATURALNE. UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI