położone na M. Białym, wchodzą w skład Rosji (obwód Archangielsk); pow. 347 km2, na największej z wysp Monastyr Sołowiecki; w Rosji carskiej obszar zsyłek politycznych, w Rosji radzieckiej - pierwszych gułagów.
- Golgota Wschodu, świadectwa, wspomnienia,...