potoczna nazwa sowieckich obozów koncentracyjnych zarządzanych przez Gułag (Gł. Zarząd Obozów); pierwsze utworzono 1918 z inicjatywy Lenina i Trockiego jako miejsca izolacji i eksterminacji przeciwników polit.; w drugiej poł. lat 30. przebywało w nich ok. 1 mln ludzi, pracujących niewolniczo na rzecz gospodarki sowieckiej; do łagrów trafiła też część z ponad 1,5 mln obywateli polskich, wywiezionych 1939-41 z okupowanych przez Armię Czerwoną terenów Rzeczypospolitej; 1944-45 NKWD uwięziła w łagrach wielu uczestników polskiego ruchu oporu; repatriacja tych, którzy przeżyli, nastąpiła po 1956, kiedy to także stopniowo likwidowano same ł. w ZSRR.
OSTROWSKI, DUDINKA, PETROPAWŁ, SEMIPAŁATYŃSK, SLIPYJ, AŁTAJSKI KRAJ, DŻEZKAZGAN, ZABOŁOCKI, OBOZY KONCENTRACYJNE, WOŁOGDA