stolica Azerbejdżanu, port morski i ośr. przem. na Płw. Apszerońskim, nad M. Kaspijskim; 1,2 mln mieszk. (2004), w aglomeracji ponad 2,7 mln; najw. miasto Zakaukazia; centrum wydobycia ropy naft., połączone ropociągami z Batumi nad M. Czarnym; przem. rafineryjny, maszyn., stoczniowy; węzeł komunikacyjny, międzynar. port lotniczy; 12 szkół wyższych, w tym uniw. i politechnika wyspecjalizowana w inżynierii naftowej, Azerbejdżańska Akad. Nauk, 6 teatrów, muzea, wytwórnia filmowa, filharmonia. Znane od V w., w XII w. stol. Szyrwanu, w XV-XVI w. rezydencja jego władców, ważny ośr. rzemiosła i handlu; od 1747 odrębny chanat azerbejdżański; 1806 przyłączone do Rosji, od 1859 m. gubernialne, od końca XIX w. wielkie centrum wydobycia ropy, na którego rozwój mieli znaczny wpływ architekci i inżynierowie polscy; na pocz. XX w. teren strajków i wystąpień robotniczych oraz silnego ruchu muzułmańskiego (musawatyści); 1918 powstanie bolszewickiej Komuny Bakijskiej; 1920-91 stol. Azerbejdżańskiej SRR, następnie niepodległego Azerbejdżanu. Zabytki: liczne pozostałości architektury islamu na terenach twierdzy Iczeri-Szecher z XIII w., m.in., meczet Synyk Kała z XI w., Baszta Dziewicza z XII w., pałace szachów Szyrwanu z XIV-XV w.
CEYHAN, ZGLENICKI, TURKMENBASZY, APSZERON, KASPIJSKIE MORZE, BATUMI