miasto w woj. kujawsko-pomorskim (powiat inowrocławski), na Pojezierzu Gnieźnieńskim, nad jez. Gopło; 9,5 tys. mieszk. (2002); wytwórnia win owocowych, tłuszczów jadalnych, cukrownia; ośr. turystyki; na płw. Ostrów Rzępowski pozostałości otwartych osad prasłowiańskich ludów kultury łużyckiej, później kultury przeworskiej, VI-VII osada zlokalizowana na Starym Rynku; we wczesnym średniowieczu gród plemienia zamieszkującego okolice jez. Gopło; ważny ośr. rzemiosła, handlu i wydobycia soli w państwie Polan; X/XI w. jedna ze stolic państwa Piastów; XI-XII w. siedziba biskupstwa, XIII w. spalona, jej znaczenie zmalało; 1422 prawa miejskie, zniszczona w okresie potopu szwedzkiego; w K. wedle legendy mieszkał król Popiel; kolegiata romańska z XIII w., ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z XIV w. z zachowaną Mysią Wieżą.
GOPŁO, GOPLANIE