Pamplona, baskijskie Irua
miasto nad rz. Arga (dopływ Ebro) w płn. Hiszpanii; zał. 75 p.n.e. przez Pompejusza Wielkiego jako Pompeiopolis, w V w. w państwie Wizygotów, w VIII zajęte przez muzułmanów, następnie przez Franków; ok. 824 stol. niepodległego chrześc. król. Nawarry, z nim 1512 włączona do Hiszpanii; 185 tys. mieszk. (2002); stol. regionu i prowincji Nawarra; przem. hutniczy, samochodowy, maszynowy, chem., spoż.; uniw. zał. 1952; muzea; XII-XVII w. kościoły, XVIII w. ratusz; węzeł drogowy; lotnisko; ośr. turystyki; od 400 lat w lipcu słynne święto San Fermina (patrona prowincji);najważniejszą częśćią fiesty są codziennie rano gonitwy młodych mężczyzn z rozjuszonymi ośmioma bykami przemierzającymi staromiejskie uliczki w kierunku głównej areny, w rękach trzymają zrolowaną gazetę, którą usiłują uderzyć przebiegające zwierzę; częste ofiary w ludziach; tradycja opisana przez E. Hemingwaya w powieści Słońce też wschodzi.