miasto na Krymie (Ukraina), port nad M. Czarnym w głębokiej zat. Achtiarskiej tworzącej naturalną przystań; zał. 421 p.n.e. jako kolonia gr. Chersonsus, później w król. Pontu, cesarstwie rzym., potem bizantyjskim; ok. 988 kijowski książę Włodzimierz zdobył miasto i przyjął tu chrzest, utracił je na rzecz Trebizondy; potem miasto podupadło; po zdobyciu Krymu 1783 Rosjanie zbudowali tu port wojenny i twierdzę, od 1808 także port handlowy; oblegany podczas wojny krymskiej (1854-55) i podczas II woj. świat. (X 1941-VII 1942), miasto zostało kompletnie zniszczone; 342 tys. mieszk. (2002); baza ros. Floty Czarnomorskiej (spory o status m. między Rosją a Ukrainą zakończone 2004 ustaleniem, że miasto pozostaje w rękach ukr., natomiast ukr. marynarka wojenna zostanie wycofana – bazę wojsk. obejmuje na wyłączność Rosja); 2005 ukr. rząd W. Juszczenki poinformował, że najdalej do 2017 roku ma nastąpić wycofanie Floty Czarnomorskiej z Sewastopola (Rosja protestuje, Ukraina domaga się podwyższenia opłat za dzierżawę); przem. stoczniowy, spoż., lekki, drzewny; akwarium Inst. Biologii Mórz Południowych, zrekonstruowane zabytki: klasycystyczna cerkiew, przystań książęca (pocz. XIX w.), liczne budowle eklektyczne z 2. poł. XIX i pocz. XX w., m.in. budynek mieszczący Panoramę Obrona Sewastopola 1854-55 (dł. 115 m).
- Sewastopol, miasto, twierdza i port...
- wojna krymska, (wojna wschodnia)
- Czarne, Morze, śródlądowe morze między...