do 1965 Tyrnowo
miasto w środk. Bułgarii na płn. pogórzu Bałkanu (Stara Płanina), nad rz. Jantra; 66 tys. mieszk. (2003); przem. spoż. (m.in. olejarski, piwowarski), elektrotechniczny, włókienniczy, skórzany, maszynowy; tradycyjne rzemiosło; uniw.; ośr. turystyczny (miasto-muzeum); na wzgórzu Carewec ruiny pałacu carów (XII-XIV w.), obwarowań i cerkwi krzyżowokopułowej; na wzgórzu Trapezica ruiny 17 małych cerkwi i kaplic grobowych z resztkami malowideł, mozaik i detali ceramicznych; cerkwie (XII-XVII w.), zabytkowe domy (XVIII-XIX w.); zajazd Hadżi Nikoły; w okresie tzw. drugiego carstwa bułgarskiego, stworzonego przez Asena (1187-96) stolica kraju; ważny ośr. intelektualny i artystyczny Bułgarii; rozwój zapewnił miastu car Iwan Aleksander (1331-71); działała tu znana szkoła pisarska i historiograficzna pod kierunkiem patriarchy Eutymiusza; po śmierci Iwana Aleksandra wyznaczone na siedzibę drugiego współpanującego w Bułgarii cara Iwana Szyszmana; 1393 przez kilka miesięcy oblegane i zdobyte przez Turków osmańskich; w okresie niewoli tureckiej utraciło znaczenie; w XIX w. ośr. ruchów patriotycznych.