do 1980 Nowe Hebrydy
LUDNOŚĆ, USTRÓJ. Skład etniczny: 94% Melanezyjczycy, 3% Mikronezyjczycy i Polinezyjczycy, 3% Europejczycy, gł. Francuzi i Anglicy; w miastach 18% mieszk.; gęstość zaludnienia 16 osób/km2; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 61 lat, kobiety - 59 lat; wyznania; 80% chrześcijanie, gł. prezbiterianie, anglikanie i katolicy, nadto animiści i inni wyznawcy religii pierwotnych. Republika parlamentarna od 1980, czł. bryt. Wspólnoty Nar.; parlament 1-izbowy, 52 czł. wybieranych w głosowaniu powszechnym na 4-letnią kadencję; głową państwa prezydent wybierany na 5 lat przez kolegium elektorów; premier i rząd powoływany z grona czł. parlamentu.
WARUNKI NATURALNE. Wyspy pochodzenia wulkanicznego (5 czynnych wulkanów), nawiedzane częstymi trzęsieniami ziemi, niektóre górzyste (wys. do 1879 m), inne płaskie; u wybrzeży rafy koralowe; klimat równikowy wilgotny; średnia temp. stycznia 22C, lipca 28C; średni roczny opad 2000 do 4000 mm; częste cyklony tropikalne; na wyspach płn. bujne, wiecznie zielone lasy, na płd. sawanny, suche lasy.
GOSPODARKA. Kraj rozwijający się, o wysokim wskaźniku analfabetów (ok.47%); podstawą gospodarki rolnictwo (borykające się z problemem niszczących zasiewy cyklonów) i turystyka; uprawa palmy kokosowej, kakaowca, kawy, manioku, pochrzynu, bananów, kolokazji, drzewa chlebowego, melonów (wprowadza się także uprawę wanilii i trzciny cukrowej - odpornych na sztormy); hodowla bydła (eksport wołowiny stanowi 23% wartości ogólnej eksportu), trzody chlewnej, kóz, koni, drobiu; rozwinięte rybołówstwo; przem. mięsny, rybny, olejarski; wydobycie rud manganu (na w. Efate), fabryka sklejki; gospodarka kierunkowana na rozwój turystyki (rozbudowa bazy hotelowej); 1992 wyspy V. odwiedziło 43 tys. turystów (50% z Australii); niezła sieć dróg, komunikacja morska, lądowiska na ważniejszych wyspach, regularne połączenia lotnicze z Australią i Nową Zelandią; porty lotnicze w Vila i Santo.
HISTORIA. Wyspy zamieszkane pierwotnie przez Melanezyjczyków i Papuasów, później także przez Polinezyjczyków; 1606 odkryte przez portug. żeglarza P.F. de Queirósa; 1768 przez Bougainville’a, 1774 spenetrowane przez J. Cooka i nazwane Nowe Hebrydy; pod koniec XIX w. przedmiot kolonialnej rywalizacji między Francją i Anglią, w efekcie której 1887 utworzono tu Franc.-Bryt. Komisję Morską, a 1906 wspólne kondominium Nowe Hebrydy; podczas II woj. świat. amer. baza wojskowa (na w. Espiritu Santo); 1977 W. Brytania i Francja postanawiają przyznać Nowym Hebrydom niepodległość, 1980 przyznanie niepodległości V. zakłóca próba secesji wysp Espiritu Santo i Tanna (stłumiona zbrojnie przez wojska Papui-Nowej Gwinei, przy poparciu Francji i W. Brytanii); 1981 przystąpienie do ONZ; sytuacja wewn. niezbyt stabilna (spory między katolikami i protestantami; między zwolennikami orientacji profranc. i proang.; między separatystami z Espiritu Santo i Tanny, a pozostałymi wyspiarzami); 1980 pierwszym premierem po odzyskaniu niepodległości ojciec Walter Lini; 1996 prezydent Jean-Marie Leye i były wicepremier Barak Sope uprowadzeni przez paramilitarne Siły Szybkiego Reagowania Vanuatu w związku z zatargiem płacowym; VII 2002 były premier Barak Sope skazany na 3 lata więzienia za nadużycie władzy w okresie, gdy był szefem rządu (sfałszował gwarancje rządowe w wys. 46 mln australijskich dol.), po 3 miesiącach zwolniony z dalszego odbywania kary; 2004 Sąd Najwyższy unieważnia wyniki wyborów prezydenckich usuwając z urzędu wybranego miesiąc wcześniej Alfreda Masinga Nalo; od IX 2008 premierem Edward Natapei.
VILA, RAJE PODATKOWE