(1997)
konstytucja uchwalona głosami większości centrolewicowej (SLD, PSL, UW, UP), która mimo ostrej krytyki prawicy po zatwierdzeniu w referendum weszła w życie 17 X 1997. Konstytucja zapewnia podstawowe wolności obywatelskie, w tym zwł.: wolność rel., stowarzyszania się, poruszania się, głoszenia swoich poglądów, uzyskiwania informacji od organów władzy, prawo własności, prawo do ubezpieczenia społ. i ochrony zdrowia. Obywatel ma obowiązek przestrzegać prawa, bronić ojczyzny i ponosić zgodnie z ustawą ciężary na rzecz państwa. Władzę ustawodawczą sprawują - Sejm RP i Senat RP. Głową państwa jest prezydent RP wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 5 lat. Ratyfikuje on umowy międzynar., jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa Sztabu Generalnego, zarządza wybory do Sejmu i Senatu, ma inicjatywę ustawodawczą, powołuje prezesa Rady Ministrów (oraz przyjmuje dymisję Rady Ministrów lub odwołuje ministrów, którzy utracili zaufanie sejmu), powołuje wszystkich sędziów, prezesa Trybunału Konstytucyjnego, prezesa Narodowego Banku Polskiego. Za naruszenie konstytucji prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Politykę wewn. i zagr. państwa prowadzi Rada Ministrów. Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji czy ustaw. Jeśli Sejm wyrazi nieufność Radzie Ministrów, musi zaproponować nowego prezesa Rady Ministrów. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, która powinna mieć udział w dochodach publicznych odpowiedni do przypadających na nią zadań. Wybory do organów samorządu terytorialnego są powszechne, równe i bezpośrednie. Nadzór nad działalnością gmin sprawują wojewodowie i Prezes Rady Ministrów. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną, a sędziowie są nieusuwalni. Kontrolę nad działalnością administracji publicznej (zwłaszcza w zakresie prawnym) sprawuje Naczelny Sąd Administracyjny. Natomiast o zgodności ustaw i prawa z konstytucją orzeka Trybunał Konstytucyjny. Działalność organów administracji państwowej, jednostek państwowych, samorządu terytorialnego, a także innych podmiotów gosp. wykorzystujących środki państwowe kontroluje (zwł. w aspekcie finansowym i merytorycznym) Najwyższa Izba Kontroli. Na straży wolności i praw człowieka i obywatela stoi Rzecznik Praw Obywatelskich.
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona 2 IV 1997 przez...
- konstytucja, pierwszy artykuł konstytucji,...
- KONSTYTUCJA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ, uchwalona 22 VII 1952;...